Отправлено 10 февраля 2010 - 20:25
Hacı Şahin Həsənli: “Praktika sübut edir ki, bir çox hallarda ölüm cəzasının ləğvi fəsadların, qəddarlığın, əxlaqsızlığın artmasına, sərt cəza hökmləri isə bütövlükdə cəmiyyətin xeyrinə səbəb olur”
Hacı Şahin Həsənli: “Praktika sübut edir ki, bir çox hallarda ölüm cəzasının ləğvi fəsadların, qəddarlığın, əxlaqsızlığın artmasına, sərt cəza hökmləri isə bütövlükdə cəmiyyətin xeyrinə səbəb olur”
“İslam ölüm hökmünün tətbiqini mütləq mənada məqsədəuyğun hesab etməsə də, bəzi hallarda insanların xilası üçün bunu vacib bilir”
10 il əvvəl Rusiyada ləğv edilən ölüm hökmü 2010-cu il yanvarın 1-dən etibarən yenidən tətbiq ediləcək. Ölüm cəzasının ləğvinin ölkədə ağır cinayətlərin sayını artırdığını bildirən Rusiya rəhbərliyi hesab edir ki, bununla həmin cinayətləri azaltmaq mümkün olacaqdır. Bəzi ölkə rəsmiləri hətta “ağ ölüm” yayanları “kütləvi qətl törədənlər” kimi qiymətləndirərək, narkotik maddələrin satışı, istehsalı və trafikinə görə cəzanın sərtləşdirilməsini tələb ediblər. Rusiya ictimaiyyəti də uşaqlara qarşı cinayət törədənlərə və narkomafiyaya qarşı ölüm hökmünün tətbiqinə tərəfdardır.
Qeyd edək ki, başda ABŞ olmaqla, dünyanın bir çox müsəlman və qeyri-müsəlman dövlətlərində ölüm cəzası qüvvədə qalmaqdadır. Əksər amerikalılar da ölüm hökmünü dəstəkləyir. Bu nəticə Qellupun (Gallup) keçirdiyi növbəti sorğulardan əldə edilib. Həmin sorğuda iştirak edən və yaşı 18-dən yuxarı olan minlərlə amerikalının 64%-i hesab edir ki, xüsusi amansızlıqla qətl törədənlər ölüm hökmü ilə cəzalanmalıdırlar. Ümumiyyətlə, dünyada hazırda edam cəzaları öncədən planlaşdırılmış cinayətlərə, qəsdən adam öldürməyə, casusluğa, vətənə xəyanətə, narkoticarətə və sairəyə görə tətbiq edilir. Bəzi müsəlman ölkələrində müəyyən əxlaqsız hərəkətlərə yol verənlər də edam olunur.
Azərbaycana gəlincə, ölkəmizdə ölüm hökmü 1998-ci il fevralın 10-da ləğv edilib. Belə ki, Azərbaycan Avropa Şurasına (AŞ) üzv olandan sonra üzərinə götürdüyü öhdəliklərə görə bu cəza mexanizmini ömürlük həbs cəzası ilə əvəzlədi. Hərçənd qeyd etdiyimiz kimi, bir çox dövlətlərdə ölüm cəzası qüvvədə qalır və bu ölkələrin bəziləri AŞ-nın tamhüquqlu üzvləridir. O vaxt ölüm hökmü ləğv ediləndə ölkə rəhbərliyi xalqı əmin etdi ki, bu “humanistlik siyasəti” Azərbaycanda cinayət hadisələrini öz-özlüyündə azaldacaq. Amma təəssüf ki, deyilən humanistlik ölkədə böyük fəsadlara yol açdı. Ölüm cəzasının ləğvindən sonra Azərbaycanda da ağır, xüsusi qəddarlıqla həyata keçirilən cinayət hadisələrinin, bilərəkdən insan həyatına son verənlərin, cəmiyyəti zəhərləyən narkoticarətçilərin, namusa təcavüz edənlərin, insan alverçilərinin sayı getdikcə artmağa başladı. Bu cinayətləri törədənlər bağışlanmaz və mütləq ölmə məhkum olduqları halda, onlara ya 10-15 il, ya da ömürlük həbs cəzası kəsilir. Ən dəhşətlisi isə qəddar canilərin bir çoxunun müəyyən vaxtdan sonra əfv, yaxud amnistiya vasitəsilə azadlığa çıxıb yenidən cinayətkar əməllərini həyata keçirmələridir. Bu baxımdan əslində ölüm hökmü yox, onun ləğvi humanizmdən uzaqdır. Bəs, bu barədə İslam və ondan qaynaqlanan şəriət hökmləri nə deyir? Məsələyə ilahiyyatçı alim Hacı Şahin Həsənlinin nəzərləri ilə aydınlıq gətirməyə çalışmışıq.
Ş.Həsənli istənilən cəmiyyətdə cinayətkarlığın qarşısının cəza və eyni zamanda mənəvi-əxlaqi dəyərlərin təbliği vasitəsi ilə alındığını söylədi. Onun fikrincə, İslam dini cinayətkarların daha çox islahat və nəsihət yolu ilə islah olunmasını məsləhət görür: “Heç şübhəsiz cinayətkarlığın, mənəvi-əxlaqi aşınmanın qarşısını almaq üçün ilk növbədə cəmiyyətdə həmin dəyərlərin bərqərar olmasına ehtiyac var. Məhz bu amil insanların islah olunması üçün ən təsirli vasitədir. Amma İmam Əli (ə) buyurur ki, nəsihətlə islah olunmayan insanı sərt cəzalar islah edə bilər. Çünki burda artıq söhbət bir insandan yox, bütün cəmiyyətin taleyindən gedir. Əxlaqsızlıqla, mənəviyyatsızlıqla məşğul olan insanlar cəmiyyətin tədricən xəstələnməsinə, cinayətkarlıq girdabına yuvarlanmasına səbəb olurlar”.
İlahiyyatçı düşünür ki, hansısa insanın əməli qatı cinayətlərə, mənəvi aşınmaya yol açırsa, o zaman daha sərt cəza tətbiq edilməlidir: “Əlbəttə, cəzanın necəliyi barədə müasir dünyada fikir müxtəlifliyi var. Və bir çox ölkələrdə, xüsusən də Avropa dövlətlərində ölüm hökmü tamamilə ləğv olunub. Avropa məkanına inteqrasiya yolu tutan ölkələr qarşısında da bu bir şərt kimi qoyulub. Azərbaycan da məhz bu səbəbdən ölüm hökmünü ləğv edən ölkələr sırasındadır. Lakin təcrübə göstərir ki, ayrı-ayrı şəxslərə humanist yanaşmaq bəzən qəddarlığın, əxlaqsızlığın artmasına, sərt cəza hökmləri isə bütövlükdə cəmiyyətin xeyrinə olur. Yəni bunu eyni ilə insan bədənində aparılan cərrahiyyə əməliyyatına bənzədirlər. Bəzən insanın hansısa orqanında çürümə baş verirsə, artıq onun müalicəsinə ümid qalmırsa, o zaman bütün bədənin xilası üçün həmin orqan kəsilib atılır. Ölüm hökmü də buna bənzəyir ki, İslam müəyyən hallarda bu cəzaya əl atılmasını məqbul hesab edir”.
Qurani-Kərimdə də bu hökmün təsbit olunduğunu vurğulayan Ş.Həsənli bunları dedi: “Bəziləri deyir ki, insana ömrü Allah verib və Allah da kimin ömrünü nə zaman alacağını bilir. Ancaq Yaradan canı veribsə, bəzi hallarda hökmün də insanlar vasitəsi ilə icra olunmasını qəbul edir. Və bunu bütövlükdə cəmiyyətə qarşı humanist addım kimi qəbul etmək lazımdır. Yəni insanların xilası üçün bəzi hallarda belə kəskin tədbirlərə əl atılmasına İslam da icazə verir. Həmçinin praktika da sübut edir ki, bir çox hallarda ölüm cəzasının ləğvi cəmiyyətdə fəsadların, daha ağır cinayətlərin artmasına səbəb olur”.
Bununla belə, müsahibimiz İslamın ölüm hökmünün tətbiq olunmasını mütləq mənada məqsədəuyğun hesab etmədiyini xatırlatdı: “Yəni elə başa düşülməməlidir ki, dinimiz cinayət törətmiş insanların öldürülməsini dəstəkləyir. Amma qeyd etdiyim kimi bəzi hallarda bunu vacib bilir. Və bu, İslam dini tərəfindən bütövlükdə insanların islahı üçün atılmış humanist addımdır”.
Hacı Şahin müharibə şəraitində olan Azərbaycanda belə bir hökmün tətbiq olunmamasının daha ağır cinayətlərə, vətənə xəyanətə asanlıqla rəvac verə biləcəyini ifadə etdi: “Ölkəmizdə ölüm cəzasının həyata keçirilməsi effektiv vasitə kimi qəbul oluna bilər. Lakin əfsuslar olsun ki, qanunvericiliyimizdə həmin cəza növü nəzərdə tutulmur. Və düşünmürəm ki, AŞ qarşısında öhdəlik götürən Azərbaycan asanlıqla bu hökmü yenidən bərpa etsin. Amma bütün hallarda Azərbaycan müsəlman dövlətidir və İslam ənənələrinə sədaqətini yalnız məscidləri, ibadətgahları təmir etməklə deyil, eyni zamanda hüquqi, əxlaqi məsələlərdə dini mənsubiyyətini təsdiq etməlidir”.
Cəvahir
Faktxeber.com