qardaş, Vallahi bir şey anlamadım. anlaşılmağı üçün biraz sadələşdirək: "qərinə (səhih və yaxud zəif) olan hədisin doğruluğuna şəhadət edəcək bir şeydir."Mə`nasından da aydın olduğu kimi qərinə geniş anlayışdır. Yuxarıda qərinəyə bir neçə nümunələr gətirilmişdir. Bu bir ictihad mövzusudur ki, bir fəqihə görə höccət olan qərinə digəri üçün olmaya da bilər. Qərinə mövzusu bizim tam anlaya biləcəyimiz bir şey deyil, maraqlananlar isə ilk növbədə təhsil almalı sonra isə aidiyyatı olan kitablara-"Üsul" kitablarına müraciət etməlidir. Mənim naqis tərcümələrim isə zəruri təhsili olmayanlar üçün anlaşılmaz və çaşdırıcı ola bilər. "Üsul" kitablarını tərcümə etmək yox, oxuyub, anlamaq, mələkə etmək bir sözlə yaşamaq lazımdır desəm yanılmaram.
Zehnlərə yaxınlıq məqsədi ilə bəzi kitablara nəzər saldıqdan sonra və inetdə bir məqalədə rast gəldiyim "qərinə siyahısı"ndən bə`zilərini bölüşmək istərdim:
1. Qərinə əqli dəlillərə mütabiq (uyğun) olmalıdır
2. Qurana mütabiq olmalıdır
3. Mütəvatir hədislərə (sünnətə) mütabiq olmalıdır
4. Müsəlmanların icma etdiklərinə mütabiq olmalıdır
5. Şiənin icma etdiklərinə mütabiq olmalıdır
6. Ürfdə rast gəlinməlidir
7. Ravi siqa (güvənilən) olmalıdır
8. Hədis icma ilə qəbul olunmuş "Əsl"lərdə ("Əsl" kitablarında) və yaxud siqaların kitablarında mövcud olmalıdır
9. 4 hədis kitablarından birində mövcud olmalıdır
10. "İcma Əshabı"ndan birinin kitabında mövcud olmalıdır
11. Bir çox mötəbər kitablarda təkrar olaraq keçməlidir
sənin yuxarıda sadaladığın şeylər (Qurana zidd olmamaq, ravinin siqa olması və s.) isə hədisin sihhət şərtlərinə aid olan şeylərdir. məgər "qərinə" özü əlavə bir hədisdir ki, onun ravisi olsun və bu ravi də siqa olsun? və yaxud mətni Qurana uyğun olsun? əgər "qərinə" dediyimiz bur şey zəif (və yaxud səhih) sənədli hədisi qüvvətləndirən 2-ci bir hdəisdirsə osuzda bu elə məşhur olan bir şeydir.