Ebu Muxnef

لوط بن يحيى
Lut b. Yəhya

قال النجاشي: لوط بن يحيى بن سعيد بن مخنف بن سالم (سليم ظ) الازدي الغامدى: أبو مخنف، شيخ أصحاب الاخبار بالكوفة ووجههم، وكان يسكن إلى مايرويه، روى عن جعفر بن محمد عليه السلام، وقيل إنه روى عن أبي جعفر، ولم يصح. وصنّف كتباً كثيرة، منها: كتاب المغازى، كتاب السقيفة، كتاب الردّة، كتاب فتوح الاسلام، كتاب فتوح العراق، كتاب فتوح خراسان، كتاب الشورى، كتاب قتل عثمان، كتاب الجمل، كتاب صفّين، كتاب النهر، كتاب الحكمين، كتاب الغارات، كتاب مقتل أمير المؤمنين عليه السلام، كتاب قتل الحسين، كتاب قتل الحسن، كتاب مقتل حجر بن عدى، كتاب أخبار زياد، كتاب أخبار المختار، كتاب أخبار الحجّاج، كتاب أخبار محمد بن أبي بكر، كتاب مقتل محمد، كتاب أخبار ابن الحنفية، كتاب أخبار يوسف بن عمر، كتاب أخبار شبيب الخارجى، كتاب أخبار مطرف بن المغيرة بن شعبة، كتاب أخبار آل مخنف ابن سليم، كتاب أخبار الحريث بن الاسد الناجي (الباجى) وخروجه.
أخبرنا أحمد بن علي بن نوح، قال: حدّثنا عبدالجبّار بن سيران الساكن بنهر خطي (حطى)، قال: حدّثنا محمد بن زكريّا بن دينار الغلابى، قال: حدّثنا عبداللّه بن الضحّاك المرادى، قال: حدّثنا هشام بن محمد بن السائب الكلبى، عن أبي مخنف لوط بن يحيى
Nəcaşi dedi: "Lut b. Yəhya b. Səid b. Mixnəf b. Salim (Süleym) əl-Əzdi əl-Ğamdi, Əbu Mixnəf. Kufədə hədis əshabının şeyxi və üz ağı. Cəfər b. Muhəmməd (imam Sadiq) a.s-dan rəvayət etmişdir. onun Əbu Cəfər (imam Baqir) a.s-dan da rəvayət etdiyi deyilmişdir ancaq bu doğru deyildir. və o bir çox kitab təsif etmişdir. onlardan Məğazi kitabı, Səqifə kitabı, Riddə kitabı, İslamın fəthləri kitabı, İraqın fəthi kitabı, xorasanın fəthi kitabı, Şura kitabı, Osmanın öldürüməyi kitabı, Cəməl kitabı, Sıffın kitabı, Nəhr kitabı, Hakimlər kitabı, Ğarat kitabı, Möminlərin Əmiri (imam Əli) a.s-ın öldürülməyi kitabı, Həsən a.s-ın öldürülməyi kitabı, Hüseyin a.s-ın ölürülməyi kitabı, Hucr b. Ədinin ölürülməyi kitabı, Ziyad haqqındaki xəbərlər kitabı, Muxtar haqqında xəbərlər kitabı, Həccac haqqında xəbərlər kitabı, Muhəmməd b. Əbu Bəkir kitabı, Muhəmmədin öldürülməyi kitabı, ibni Hənəfiyyə haqqında xəbərlər kitabı, Yusif b. Ömər haqqında xəbərlər kitabı, Şəbib əl-xarici kitabı, Mutrif b. Muğirə b. Şubə haqqında xəbərlər kitabı, Al-i Mixnəf b. Süleym haqqında xəbərlər kitabı, Haris b. Əsəd ən-Nəci (əl-Baci) və xaricilər haqqında xəbərlər kitabı.

mənə Əhməd b. əli b. Nuh xəbər verdi, dedi: məm Abdulcəbbar b. Siran danışdı, dedi: mənə Muhəmməd b. Zəkəriyya danışdı, dedi: mənə Abdullah b. Dahhak danışdı, dedi: Hişam b. Muhəmməd mənə Əbu mixnəf Yəhya b. Lutdan danışdı."

وقال الشيخ (585): " لوط بن يحيى: يكنى أبا مخنف، من أصحاب أمير المؤمنين عليه السلام، ومن أصحاب الحسن والحسين عليهما السلام، على ما زعم الكشي، والصحيح أن أباه كان من أصحاب علي عليه السلام، وهو لم يلقه، له كتب كثيرة في السير، منها: كتاب مقتل الحسين عليه السلام، وكتاب أخبار المختار بن أبي عبيدة الثقفي، وكتاب مقتل محمد بن أبي بكر رضي الله عنه، وكتاب مقتل عثمان، وكتاب الجمل، وكتاب صفين، وغير ذلك من الكتب، وهي كثيرة، أخبرنا بها أحمد بن عبدون والحسين بن عبيد الله جميعا، عن أبي بكر الدوري، عن القاضي أبي بكر أحمد بن كامل، عن محمد بن موسى بن حماد، عن ابن أبي السرى محمد، قال: حدثنا هشام بن محمد الكلبي، عنه. وله كتاب: خطبة الزهراء عليها السلام، أخبرنا بها أحمد بن محمد بن موسى، عن ابن عقدة، عن يحيى بن زكريا بن شيبان، عن نصر بن مزاحم، عن أبي مخنف، عن عبد الرحمان بن جندب (حبيب)، عن أبيه، قال: خطب أمير المؤمنين عليه السلام.. وذكر الخطبة بطولها "
və Şeyx (Tusi) dedi: "Lut b. Yəhya: künyəsi Əbu Mixnəfdir, Kəşşinin nəzərində Möminlərin Əmiri (imam Əli a.s)-ın, Həsən və Hüseyin a.s-ın əshabındadır. və doğru olanı budur ki, onun atası Möminlərin Əmiri (imam Əli a.s)-ın əshabındandır və o özü onu (imam Əli a.s-ı) görməmişdir. onun siyər haqqında bir çox kitabı vardır, onlardan: Hüseyin a.s-ın öldürülməyi kitabı, Muxtar b. Əbu Ubeyd əs-Səqəfi haqqında xəbərlər kitabı, Muhəmməd b. Əbu Bəkir r.a-ın öldürülməyi kitabı, Osmanın öldürüməyi kitabı, Cəməl kitabı, Sıffın kitabı və bunlardan başqa kitabları (vardır). ibni Abdun və Hüseyin b. Ubeydullah mənə Əbu Bəkir əd-Darəvidən, o qazi Əbu Bəkir Əhməd b. Kamildən, o Muhəmməd b. Musa b. Həmmaddan, o ibni Əbi Sırrı Muhəmməddən xəbər verdi, dedi: Hişam b. Muhəmməd əl-Kəlbi ondan (Əbu Mixnəf)-dən mənə bu kitabları danışdı. və yenə onun Zəhra s.a-ın xütbəsi kitabı vardır. bu kitabı Əhməd b. Muhəmməd b. Musa mənə ibni Uqdədən, o Yəhya b. Zəkəriyyadan, o Nasr b. Muzahimdən, o Əbu Mixnəfdən, o Əbdürrəhman b. Cündəbdən, o da atasından xəbər verdi, dedi: Mömilərin Əmiri (imam Əli a.s) xütbə irad etdi... və xütbəni zikr etdi."

وذكره في رجاله في أصحاب علي عليه السلام (1)، قائلا: " لوط بن يحيى
الأزدي، يكنى أبا مخنف. هكذا ذكر الكشي، وعندي أن هذا غلط، لان لوط بن
يحيى لم يلق أمير المؤمنين عليه السلام، وكان أبوه يحيى من أصحابه عليه السلام ".
və (Şeyx Tusi) rical kitabında ou Əli a.s-ın əshabı fəslidə deyib: "Lut b. Yəhya əl-Əzdi, küynəsi Əbu Mixnəfdir. bunu Kəşşi zikr etmişdir ancaq mənim nəzərimdə bu səhvdir. Lut b. Yəhya Möminlərin Əmiri (imam Əli a.s)-ı görməyib, onun atası Möminlərin Əmir (imam Əli a.s)-ın əshabındandır."

وعده من أصحاب الحسن عليه السلام (1)، قائلا: " لوط بن يحيى: يكنى
أبا مخنف، صاحب السير "
və (Şeyx Tusi) Həsən a.s-ın əshabı içərisinə daxil edərək demişdir: "Lut b. Yəhya, künyəsi Əbu Mixnəfdir. siyər sahibidir."

وفي أصحاب الحسين عليه السلام (1)، قائلا: " لوط
ابن يحيى: يكنى أبا مخنف "
Hüseyin a.s-ın əshabı içərisinə daxil edərək demişdir: "Lut b. Yəhya, künyəsi Əbu Mixnəfdir."

، وفي أصحاب الصادق عليه السلام (6)، قائلا: " لوط
ابن يحيى: أبو مخنف الأزدي الكوفي "
və Sadiq a.s-ın əshabı içərisinə daxil edərək demişdir: "Lut b. Yəhya, Əbu Mixnəf əl-Əzdi əl-Kufi."

بقي هنا شئ: وهو أن لوط بن يحيى لم يثبت دركه أمير المؤمنين عليه السلام، بل أن روايته لخطبة الزهراء عنه عليه السلام بواسطتين، على ما مر، يدل على عدم دركه إياه عليه السلام، وكذلك روايته خطب أمير المؤمنين عليه السلام بواسطتين على ما تقدم في ترجمة زيد بن وهب. نعم روى محمد بن يعقوب، عن عدة من أصحابنا، عن أحمد بن أبي عبد الله، عن محمد بن علي، عن أحمد بن عمرو بن سليمان البجلي، عن إسماعيل ابن الحسن بن إسماعيل بن شعيب بن ميثم التمار، عن إبراهيم بن إسحاق المدائني، عن رجل، عن أبي مخنف الأزدي، قال: أتى أمير المؤمنين رهط من الشيعة، فقالوا: يا أمير المؤمنين، لو أخرجت هذه الأموال ففرقتها في هؤلاء الرؤساء والأشراف وفضلتهم علينا حتى إذا استوثقت الأمور عدت إلى أفضل ما عودك الله من القسم بالسوية والعدل في الرعية، فقال أمير المؤمنين عليه السلام: أتأمروني ويحكم أن أطلب النصر بالظلم؟ (الحديث). الكافي: الجزء 4، باب وضع المعروف موضعه 24، الحديث 3. ولكن الرواية لم تثبت، ولا أقل من أنها مرسلة، بل إن روايته عن الحسنين عليهما السلام أيضا لم تثبت، بل قد عرفت من النجاشي أن روايته عن أبي جعفر عليه السلام لم تصح
bundan başqa, Lut b. Yəhyanın Möminlərin Əmiri (imam Əli a.s)-ı görməyi isbat edilməmişdir əksinə, Zəhra s.a-ın xütbəsini 2 vasitə ilə nəql etməyi atasının belə Möminlərin Əmiri (imam Əli a.s)-ı görmədiyinə dəlalət edir. eyni şəkildə, o Möminlərin Əmiri (imam Əli a.s)-ın xütbəsini də 2 vasitə ilə nəql etmişdir hansı ki, bunu Zeyd b. Vəhbin tərcüməsində təqdim etdik. bəli, Muhəmməd b. Yəqubun "əl-Kafi", 4-cü cild, 24-cü bab, hədis 3-də nəql etdiyi hədis onun Möminlərin Əmiri (imam Əli a.s)-ı gördüyünü göstərir lakin bu rəvayət sübut edilməmişdir və mürsəl olduğu üçün qəbul edilməz. əksinə onun Hüseyin a.s-dan rəvayəti də sübut edilməmişdir. Nəcaşidən öyrədiyimizə görə onun Əbu cəfər (imam Baqir a.s)-dan rəvayət etdiyi belə doğru deyildir.

Seyyid xoi r.a, "Mucəm ricalil hədis", 15/140-143, 9792-ci ravi

لوط بن يحيى، أبو مخنف، أخباري تالف، لا يوثق به تركه أبو حاتم وغيره. وقال الدارقطني: ضعيف. وقال ابن معين: ليس بثقة. وقال - مرة: ليس بشئ. وقال ابن عدي: شيعي (1) محترق، صاحب أخبارهم
Lut b. Yəhya, Əbu Mixnəf əl-Əzdi, tövsiq edilməmişdir, Əbu Hatim və digərləri onu tərk etmişdirlər. və Darəqtuni dedi: "zəifdir" və ibni Main dedi: "siqa (güvəilir) deyildir." başqa bir dəfə isə demişdir: "heç bir şey deyil." və ibni Ədi dedi: "şiədir, onların xəbərlərinin sahibidir."

əz-Zəhəbi, "Mizan əl-Etidal", 3/419-420, 6992-ci ravi