Şiələrin nəzdində "əl-Kafi" kitabının yeri və şiə alimlərinin bu kitab barədə fikirləri.
Şiələr "əl-Kafi" kitabının mötəbər olmasında icma etmişlər.
قال النوري الطبرسي, صاحب المستدرك: "الكافي بين الكتب الأربعة كالشمس بين النجوم, وإذا تأمل المنصف استغنى عن ملاحظة حال آحاد رجال السند المودعة فيه, وتورثه الوثوق, ويحصل له الاطمئنان بصدورها وثبوتها وصحتها". (مستدرك الوسائل للطبرسي ج 3 ص 532).
Ən-Nuri ət-Tabərsi bu kitab barədə demişdir: "Dord kitab arasında, "əl-Kafi" ulduzlar arasında günəş kimidir. İnsaflı bir şəxs, (bi kitabın hədislərinin) sənədlərindəki rəvayətçilərin halı barədə məlumat əldə etdiyi zaman,onun inandırıcı, güvənliyi miras edici, qəlbə rahatlıq gətirici, sübut edici və səhih olduğu qənaətinə gələr". (Ət-Tabərsi "Mustərdək əl-vəsail" (3\səh. 532).
وقال الحر العاملي: "أصحاب الكتب الأربعة وأمثالهم قد شهدوا بصحة أحاديث كتبهم وثبوتها ونقلها من الأصول المجمع عليها, فإن كانوا ثقات تعين قبول قولهم وروايتهم ونقلهم". (وسائل الشيعة ج 20 ص 104).
Əl-Hurr əl-Amili demişdir: "Dörd kitabın sahibləri və onların mislində olan (alimlər), onların kitablarındakı hədislərin səhih və sabit olmasında və üzərində icma edilən bir üsuldan nəql edilməsinə şəhadət etmişlər. Əgər, onların güvənilən olması (qəbul edilərsə), onda, onların sözlərinin, rəvayətlərinin və nəqllərinin qəbuluna qərar verilər". (Əl-Hurr əl-Amili "Vəsailuş-şiə" (20\səh. 104).
وقال عبد الحسين شرف الدين الموسوي, صاحب المراجعات: "الكافي والاستبصار والتهذيب ومن لا يحضره الفقيه, يعني الكتب الأربعة, متواترة مقطوع بصحة مضامينها, والكافي أقدمها وأعظمها وأحسنها وأتقنها". (المراجعات للموسوي مراجعة رقم 110).
"əl-Muraciət" kitabının müəllifi Abdulhüseyn (???) Şərəfuddin əl-Musəvi demişdir: "Əl-Kafi", "əl-İstibsar", "ət-Təhzib" və "Mən lə yəhdurəhul-fəqih" (kitablarının) yəni, (bu) dörd kitabın, (tərkibindəki rəvayətlərin) məzmununun səhih olması qət`idir (və) mütəvatirdir. "Əl-Kafi" onların ən öncülü, ən böyüyü, ən yaxşısı və ən mükəmməlidir". (Abdulhüseyn (???) Şərəfuddin əl-Musəvi "əl-Muraciət" (110 saylı müraciət).
وقال محمد صادق الصدر: "والذي يجدر بالمطالعة أن يقف عليه, يعني القارئ, هو أن الشيعة وإن كانت مجمعة على اعتبار الكتب الأربعة, وقائلة بصحة كل ما فيها من روايات غير أنها لا تطلق عليها اسم الصحاح كما فعل ذلك إخوانهم من أهل السنة". (كتابه الشيعة ص 127).
Muhəmməd Sadiq əs-Sadr demişdir: "Oxuyan kəs bilər ki, şiələr hamılıqla dörd kitaba etibar etsələr də və orada, olan, bütün rəvayətlərin səhih olmasını desələr də, əhli sünnədən olan qardaşların etdikləri kimi, (bu kitablara) səhih adını aid etməmişlər (qoymamışlar)". (Muhəmməd Sadiq əs-Sadr "Kitabuş-şiə" (Səh. 127).
بل إن مؤلف الكتاب وهو الكليني, قال عن سبب تأليف كتابه للسائل: وقلت : "إنك تحب أن يكون عندك كتاب كافٍ يجمع من جميع فنون علم الدين ما يكتفي به المتعلم ويرجع إليه المسترشد, ويأخذ منه من يريد علم الدين والعمل به بالآثار الصحيحة عن الصادقين". (مقدمة الكافي ص 24).
Belə ki, kitabın müəllifi əl-Kuleyni kitabının yazılmasının səbəbi barədə soruşana, cavab verərək, demişdir: "Deyirəm ki: "Sən, (öz) nəzdində bütün dini elmlərinin fənnlərini özündə cəm edən, onunla öyrənənin və bilənin ona müraciət edərək, onunla kifayətlənməsini təşkil edən, ordan (istifadə edərək), sadiqlərdən rəvayət edilən səhih rəvayətlər ilə, dini elmləri və əməlləri götürməsi üçün, kifayət edici bir kitabın olmasını istəmisən". (Əl-Kuleyni "əl-Kafi"-nin müqəddiməsi (Səh. 24).
قال المحقق النائيني : "إن المناقشة في إسناد روايات الكافي حِرفة العاجز". (كتاب الإنتصار للمحقق النائيني في صحة الكافي ص 8 لعلي أبو الحسن).
Mühəqqiq ən-Naini demişdir: "Şübhəsiz ki, "əl-Kafi"-nin rəvayətlərinin sənədləri barədə, hətta, hədis elminin ən biliciləri də münaqişə etməyə acizdirlər". (Mühəqqiq (təhqiqatçı) ən-Naini "Kitabul-intisar" (Səh. 8).
وأما محقق كتاب الكافي, علي أكبر الغفاري فقال: "اتفق أهل الإمامة, وجمهور الشيعة على تفضيل هذا الكتاب والأخذ به والثقة بخبره والاكتفاء بأحكامه, وهم مجمعون على الإقرار بارتفاع درجته وعلو قدره على أنه القطب الذي عليه مدار روايات الثقات المعروفين بالضبط والإتقان, إلى اليوم, وهو عندهم أجمل وأفضل من سائر أصول الحديث". (مقدمة الكافي ص 26).
Amma, "əl-Kafi" kitabının təhqiqatçısı Əli Əkbər əl-Qifari demişdir: "İmamət əhli və şiələrin cumhuru bu kitabın fəzilətli olmasında, (dəlilləri ondan) götürmədə, onün xəbərlərinə güvənmədə və onun əhkamları ilə kifayətlənmədə, onun üzərində ittifaq etmişlər. Onlar (şiələr), bu günə qədər də, onun dərəcəsinin yüksək olmasında qədərinin üca olmasında və əzbəri və dəqiqliyi ilə tanınmış olan, güvənilən (şəxslərin) rəvayətlərinin, onun ətrafında qurulduğu bir qütbdür. O (əl-Kafi), onların nəzdində, hədis üsulunda saır (kitablar)dan ən gözəli və ən fəzilətlisidir". ("Əl-Kafi"-nin müqəddiməsi (Səh. 26).
وقال المفيد: "الكافي وهو من أجل كتب الشيعة وأكثرها فائدة". (مقدمة الكافي ص 26).
Əl-Mufid demişdir: ""Əl-Kafi" şiə məzhəbinin ən mötəbər və ən çox fayda olan kitablarındandır". ("Əl-Kafi"-nin müqəddiməsi (Səh. 26).
وقال الفيض الكاشاني عن كتب الشيعة: "الكافي أشرفها وأوثقها وأتمها وأجمعها, لاشتماله على الأصول من بينها وخلوه من الفضول وشينها". (مقدمة الكافي ص 26).
Əl-Feyz əl-Kəşani şiə məzhəbinin kitabları barədə demişdir: ""Əl-Kafi" (bu kitabların) üsulu bəyan etməsi və həddi aşması və biabırçılıqdan xali (uzaq) olması baxımından, ən şərəflisi, ən bütövü, ən tamamıdır". ("Əl-Kafi"-nin müqəddiməsi (Səh. 27).
وقال المجلسي: "كتاب الكافي أضبط الأصول وأجمعها, وأحسن مؤلفات الفرقة الناجية وأعظمها". (مقدمة الكافي ص 26).
Əl-Məclisi demişdir: ""Əl-Kafi" kitabı üsulu (özündə cəm edən) ən mötəbər, ən bütöv və nicat tapan firqənin kitabları arasında ən yaxçısı və ən böyüyüdür". ("Əl-Kafi"-nin müqəddiməsi (Səh. 27).
وقال محمد أمين الإسترابادي: "وقد سمعنا من مشائخنا وعلمائنا أنه لم يصنف في الإسلام كتاب يوازيه أو يدانيه".
Muhəmməd Əmin əl-Əstarabadi demişdir: "Biz, öz şeyxlərimiz və alimlərimizdən eşitdik ki, islam dinində onun mislində və onun qədər qiymətli bir kitab yazılmamışdır". ("Əl-Kafi"-nin müqəddiməsi (Səh. 27).
وقال عباس القمي: "الكافي هو أجل الكتب الإسلامية وأعظم المصنفات الإمامية, والذي لم يُعمل لإمامية مثله". (الكنى والألقاب ج 3 ص 98).
Abbas əl-Qummi demişdir: "Əl-Kafi kitabı islam kitabları arasında, imamilərin (şiələrin) yazdığı (kitabların) ən mötəbəri və ən böyüyüdür. Hansı ki, imamilərin nəzdində onun misli kimi bir kitab yazılmamışdır". ("Əl-Kina vəl-əlqab" (3\səh. 98).