Qədiri xum hədisi

Əssalamualeykum Əziz Qardaşlar.Allah Sizlərdən razı olsun.

Vallahi Sizdə olan həvəs , səbr və elmə yiyələnmək istəyinə valehəm.

Əhli-sünnə qardaşlardan belə bir iddia var kı : Qədr Xumda cəmi cümlətani 10-12 min nəfər hacı olub.Qalanları elə Məkkədən dağılışıb qediblər ev eşiylərinə.Və bunu Maidə surəsinin 3-cü ayəsi ilə guya Ərəfat dağında nazil olması ilə tutuşdurub deyirlər : Mübarək Peyqəmbəriizin(S.A.S.) Əli(Əleyhissəlam)-ın viləyəti barədə sözü bu dərəcədə mühüm olsaydı , O sözü elə Məkədə bütün zəvvarların arasında deyərdi.

Başqa bir iddia da odur ki , güya Maidə sürəsinin həmin iki ayəsi Həcc ikramlarının ümmətə çatdırılmasına işarədı və Peyqəmbər (S.A.S) bunu etdi.Qədr Xum isə başqa bir(Elməddin qardaşın yuxarıda göstərdiyi) söhbət ilə bağlıdı.

أخبرنا محمد بن المثنى قال ثنا يحيى بن حماد قال ثنا أبو عوانة عن سليمان قال ثنا حبيب بن أبي ثابت عن أبي الطفيل عن زيد بن أرقم قال: لما رجع رسول الله صلى الله عليه وسلم عن حجة الوداع ونزل غدير خم أمر بدوحات فقممن ثم قال: «كأني قد دعيت فأجبت، إني قد تركت فيكم الثقلين أحدهما أكبر من الآخر كتاب الله وعترتي أهل بيتي فانظروا كيف تخلفوني فيهما فإنهما لن يتفرقا حتى يردا علي الحوض» ثم قال: «إن الله مولاي وأنا ولي كل مؤمن» ثم أخذ بيدي علي فقال: «من كنت وليه فهذا وليه، اللهم وال من والاه وعاد من عاداه» فقلت لزيد: سمعته من رسول الله صلى الله عليه وسلم؟ قال: ما كان في الدوحات رجل إلا رآه بعينه وسمعه بإذنه
...Əbu Tufel Zeyd b. Ərqamdan belə nəql etdi: Peyğəmbər s.a.a Vida Həccindən qayıdıb "Qədiri Xum" deyilən yerdə dayananda kölgəlik ağacların altının süpürülüp təmizlənməsini əmr etdi. Təmizlik edildikdən sonra belə buyurdu: "Sanki dəvət edilmiş və dəvətə razılıq edəcək kimiyəm! Sizlərə biri digərindən daha böyük iki əmanət qoyuram: Allahın Kitabı və İtrətim, Əhl-i Beytim. Məndən sonra onlara necə davranacağınıza diqqət yetirin. Çünki onlar, hovuz başında mənimlə qovuşana qədər bir-birlərindən əsla ayrılmayacaqlar!" daha sonra Əlinin əlini tutaraq belə dedi: "Şübhəsiz, Allah mənim Mövlam, mən də bütün möminlərin vəlisiyəm." buyurdu və belə davam etdi: "Mən kimin mövlasıyamsa, bu da onun mövlasıdır! Allahım! Oona dost olan dost, düşmən olana düşmən ol!"

Əbu Tufeyl deyir ki: Zeydə "Bunu Allahın Rəsuluna s.a.a həqiqətən eşitdinmi!?" deyə soruşduqda bu cavabı verdi: "Bəli, o gün ağacların altında olub bunları gözləriylə görməyən və qulaqlarıyla eşitməyən heç kim yoxdur!"

Nəsai, "Sünən əl-Kubra", 5/148
Nəsai, "Xəsais", hədis 75
Nəsai, "Fəzail əs-Səhabə", hədis 45

صحيح
Səhih

صحيح
Səhih

قال شيخنا أبو عبد الله الذهبي: وهذا حديث صحيح
Şeyximiz Əbu Abdullah əz-Zəhəbi "bu hədis səhihdir" dedi.

ibni Kəsir, "əl-Bidayə vən Nihayə", 7/668

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنَا أَبُو الْحُسَيْنِ أَخْبَرَنِي حَمَّادُ بْنُ سَلَمَةَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ زَيْدِ بْنِ جُدْعَانَ عَنْ عَدِيِّ بْنِ ثَابِتٍ عَنْ الْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ قَالَ أَقْبَلْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي حَجَّتِهِ الَّتِي حَجَّ فَنَزَلَ فِي بَعْضِ الطَّرِيقِ فَأَمَرَ الصَّلَاةَ جَامِعَةً فَأَخَذَ بِيَدِ عَلِيٍّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ فَقَالَ أَلَسْتُ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ قَالُوا بَلَى قَالَ أَلَسْتُ أَوْلَى بِكُلِّ مُؤْمِنٍ مِنْ نَفْسِهِ قَالُوا بَلَى قَالَ فَهَذَا وَلِيُّ مَنْ أَنَا مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَاهُ اللَّهُمَّ عَادِ مَنْ عَادَاهُ
...Bəra b. Azib dedi: biz Rəsulullahın s.a.a ifa etdiyi sonuncu həc səfərində onunla birlikdə idi. O yolun bir hissəsində dayandı və camaata namaz qılmaq əmri verdi. Daha sonra Əlinin əlindən tutdu və dedi: "mən möminlərə öz nəfslərindən daha əvla (üstün) deyiləmmi?" dedilər ki, "bəli ya Rəsulullah" Rəsulullah s.a.a yenə dedi: "mən möminlərə öz nəfslərindən daha əvla (üstün) deyiləmmi?" dedilər ki, "bəli ya Rəsulullah" bundan sonra dedi ki: "mən kimə öz nəfsidən əvlayamsa Əli də onun mövlasıdır. Allahım ona düşmən olan düşmən, dost olana dost ol"

ibni Macə, "Sünən", Müqəddimə, hədis 116

صحيح
Səhih

أخبرنا محمد بن المثنى قال ثنا يحيى بن حماد قال ثنا أبو عوانة عن سليمان قال ثنا حبيب بن أبي ثابت عن أبي الطفيل عن زيد بن أرقم قال: لما رجع رسول الله صلى الله عليه وسلم عن حجة الوداع ونزل غدير خم أمر بدوحات فقممن ثم قال: «كأني قد دعيت فأجبت، إني قد تركت فيكم الثقلين أحدهما أكبر من الآخر كتاب الله وعترتي أهل بيتي فانظروا كيف تخلفوني فيهما فإنهما لن يتفرقا حتى يردا علي الحوض» ثم قال: «إن الله مولاي وأنا ولي كل مؤمن» ثم أخذ بيدي علي فقال: «من كنت وليه فهذا وليه، اللهم وال من والاه وعاد من عاداه» فقلت لزيد: سمعته من رسول الله صلى الله عليه وسلم؟ قال: ما كان في الدوحات رجل إلا رآه بعينه وسمعه بإذنه
...Əbu Tufel Zeyd b. Ərqamdan belə nəql etdi: Peyğəmbər s.a.a Vida Həccindən qayıdıb "Qədiri Xum" deyilən yerdə dayananda kölgəlik ağacların altının süpürülüp təmizlənməsini əmr etdi. Təmizlik edildikdən sonra belə buyurdu: "Sanki dəvət edilmiş və dəvətə razılıq edəcək kimiyəm! Sizlərə biri digərindən daha böyük iki əmanət qoyuram: Allahın Kitabı və İtrətim, Əhl-i Beytim. Məndən sonra onlara necə davranacağınıza diqqət yetirin. Çünki onlar, hovuz başında mənimlə qovuşana qədər bir-birlərindən əsla ayrılmayacaqlar!" daha sonra Əlinin əlini tutaraq belə dedi: "Şübhəsiz, Allah mənim Mövlam, mən də bütün möminlərin vəlisiyəm." buyurdu və belə davam etdi: "Mən kimin mövlasıyamsa, bu da onun mövlasıdır! Allahım! Oona dost olan dost, düşmən olana düşmən ol!"

Əbu Tufeyl deyir ki: Zeydə "Bunu Allahın Rəsuluna s.a.a həqiqətən eşitdinmi!?" deyə soruşduqda bu cavabı verdi: "Bəli, o gün ağacların altında olub bunları gözləriylə görməyən və qulaqlarıyla eşitməyən heç kim yoxdur!"

Təbərani, "Mucəm əl-Kəbir", 5/166, hədis 4969

أخبرنا محمد بن المثنى قال ثنا يحيى بن حماد قال ثنا أبو عوانة عن سليمان قال ثنا حبيب بن أبي ثابت عن أبي الطفيل عن زيد بن أرقم قال: لما رجع رسول الله صلى الله عليه وسلم عن حجة الوداع ونزل غدير خم أمر بدوحات فقممن ثم قال: «كأني قد دعيت فأجبت، إني قد تركت فيكم الثقلين أحدهما أكبر من الآخر كتاب الله وعترتي أهل بيتي فانظروا كيف تخلفوني فيهما فإنهما لن يتفرقا حتى يردا علي الحوض» ثم قال: «إن الله مولاي وأنا ولي كل مؤمن» ثم أخذ بيدي علي فقال: «من كنت وليه فهذا وليه، اللهم وال من والاه وعاد من عاداه» فقلت لزيد: سمعته من رسول الله صلى الله عليه وسلم؟ قال: ما كان في الدوحات رجل إلا رآه بعينه وسمعه بإذنه
...Əbu Tufel Zeyd b. Ərqamdan belə nəql etdi: Peyğəmbər s.a.a Vida Həccindən qayıdıb "Qədiri Xum" deyilən yerdə dayananda kölgəlik ağacların altının süpürülüp təmizlənməsini əmr etdi. Təmizlik edildikdən sonra belə buyurdu: "Sanki dəvət edilmiş və dəvətə razılıq edəcək kimiyəm! Sizlərə biri digərindən daha böyük iki əmanət qoyuram: Allahın Kitabı və İtrətim, Əhl-i Beytim. Məndən sonra onlara necə davranacağınıza diqqət yetirin. Çünki onlar, hovuz başında mənimlə qovuşana qədər bir-birlərindən əsla ayrılmayacaqlar!" daha sonra Əlinin əlini tutaraq belə dedi: "Şübhəsiz, Allah mənim Mövlam, mən də bütün möminlərin vəlisiyəm." buyurdu və belə davam etdi: "Mən kimin mövlasıyamsa, bu da onun mövlasıdır! Allahım! Oona dost olan dost, düşmən olana düşmən ol!"

Əbu Tufeyl deyir ki: Zeydə "Bunu Allahın Rəsuluna s.a.a həqiqətən eşitdinmi!?" deyə soruşduqda bu cavabı verdi: "Bəli, o gün ağacların altında olub bunları gözləriylə görməyən və qulaqlarıyla eşitməyən heç kim yoxdur!"

هذا حديث صحيح على شرط الشيخين و لم يخرجاه
Bu hədis Şeyxeynin (Buxari və Müslüm) şərtinə görə səhihdir ancaq onlar rəvayət etməyiblər.

Hakim, "əl-Müstədrək", 3/118, hədis 4576

أخبرنا محمد بن المثنى قال ثنا يحيى بن حماد قال ثنا أبو عوانة عن سليمان قال ثنا حبيب بن أبي ثابت عن أبي الطفيل عن زيد بن أرقم قال: لما رجع رسول الله صلى الله عليه وسلم عن حجة الوداع ونزل غدير خم أمر بدوحات فقممن ثم قال: «كأني قد دعيت فأجبت، إني قد تركت فيكم الثقلين أحدهما أكبر من الآخر كتاب الله وعترتي أهل بيتي فانظروا كيف تخلفوني فيهما فإنهما لن يتفرقا حتى يردا علي الحوض» ثم قال: «إن الله مولاي وأنا ولي كل مؤمن» ثم أخذ بيدي علي فقال: «من كنت وليه فهذا وليه، اللهم وال من والاه وعاد من عاداه» فقلت لزيد: سمعته من رسول الله صلى الله عليه وسلم؟ قال: ما كان في الدوحات رجل إلا رآه بعينه وسمعه بإذنه
...Əbu Tufel Zeyd b. Ərqamdan belə nəql etdi: Peyğəmbər s.a.a Vida Həccindən qayıdıb "Qədiri Xum" deyilən yerdə dayananda kölgəlik ağacların altının süpürülüp təmizlənməsini əmr etdi. Təmizlik edildikdən sonra belə buyurdu: "Sanki dəvət edilmiş və dəvətə razılıq edəcək kimiyəm! Sizlərə biri digərindən daha böyük iki əmanət qoyuram: Allahın Kitabı və İtrətim, Əhl-i Beytim. Məndən sonra onlara necə davranacağınıza diqqət yetirin. Çünki onlar, hovuz başında mənimlə qovuşana qədər bir-birlərindən əsla ayrılmayacaqlar!" daha sonra Əlinin əlini tutaraq belə dedi: "Şübhəsiz, Allah mənim Mövlam, mən də bütün möminlərin vəlisiyəm." buyurdu və belə davam etdi: "Mən kimin mövlasıyamsa, bu da onun mövlasıdır! Allahım! Oona dost olan dost, düşmən olana düşmən ol!"

Əbu Tufeyl deyir ki: Zeydə "Bunu Allahın Rəsuluna s.a.a həqiqətən eşitdinmi!?" deyə soruşduqda bu cavabı verdi: "Bəli, o gün ağacların altında olub bunları gözləriylə görməyən və qulaqlarıyla eşitməyən heç kim yoxdur!"

صحيح الإٍسناد
isnad səhih.

Əbu Cəfər ət-Tahavi, "Şərh Müşkilil Əsər", 5/18-19

وَقَالَ إِسْحَاقُ : أَخْبَرَنَا أَبُو عَامِرٍ الْعَقَدِيُّ ، عَنْ كَثِيرِ بْنِ زَيْدٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ عَلِيٍّ ، عَنْ أَبِيهِ ، عَنْ عَلِيٍّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ ، قَالَ : إِنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم حَضَرَ الشَّجَرَةَ بِخُمٍّ ، ثُمَّ خَرَجَ آخِذًا بِيَدِ عَلِيٍّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ : أَلَسْتُمْ تَشْهَدُونَ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى رَبُّكُمْ ؟ قَالُوا : بَلَى ، قَالَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وسَلَّمَ : أَلَسْتُمْ تَشْهَدُونَ أَنَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أَوْلَى بِكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ ، وَأَنَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أَوْلِيَاؤُكُمْ ؟ فَقَالُوا : بَلَى قَالَ : فَمَنْ كَانَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ مَوْلاَهُ ، فَإِنَّ هَذَا مَوْلاَهُ ، وَقَدْ تَرَكْتُ فِيكُمْ مَا إِنْ أَخَذْتُمْ بِهِ لَنْ تَضِلُّوا : كِتَابُ اللَّهِ تَعَالَى ، سَبَبُهُ بِيَدِهِ ، وَسَبَبُهُ بِأَيْدِيكُمْ ، وَأَهْلُ بَيْتِي
... Əli b. Əbu Talib dedi: Rəsulullah s.a.a Qədiri xumda mənim əlimdən tutdu və (orada olanlara) dedi: "Şəhadət verirsiniz ki, Allah Təala sizin Rəbbinizdir?" dedilər ki: "bəli" Rəsulullah s.a.a dedi: "şəhadət verirsiniz ki, Allah və Rəsulu sizə öz nəfsinizdən daha əlva (üstün)dür? Və Allah və Rəsulu sizin vəlinizdir?" dedilər ki: "bəli" Rəsulullah s.a.a dedi: "Allah və Rəsulu kimin mövlasıdırsa bu (Əli) də onun mövlasıdır. Və mən sizə iki əmanət qoyuram ki, onlara sarıldıqca azmayacaqsınız. Allah Təalanın kitabı və İtrətim Əhli Beytim"

هَذَا إِسْنَادٌ صَحِيحٌ
bu isnad səhihdir.

ibni Hacər, "Mətalib əl-Aliyyə", hədis 3943

وَقَالَ إِسْحَاقُ : أَخْبَرَنَا أَبُو عَامِرٍ الْعَقَدِيُّ ، عَنْ كَثِيرِ بْنِ زَيْدٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ عَلِيٍّ ، عَنْ أَبِيهِ ، عَنْ عَلِيٍّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ ، قَالَ : إِنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم حَضَرَ الشَّجَرَةَ بِخُمٍّ ، ثُمَّ خَرَجَ آخِذًا بِيَدِ عَلِيٍّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ : أَلَسْتُمْ تَشْهَدُونَ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى رَبُّكُمْ ؟ قَالُوا : بَلَى ، قَالَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وسَلَّمَ : أَلَسْتُمْ تَشْهَدُونَ أَنَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أَوْلَى بِكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ ، وَأَنَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أَوْلِيَاؤُكُمْ ؟ فَقَالُوا : بَلَى قَالَ : فَمَنْ كَانَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ مَوْلاَهُ ، فَإِنَّ هَذَا مَوْلاَهُ ، وَقَدْ تَرَكْتُ فِيكُمْ مَا إِنْ أَخَذْتُمْ بِهِ لَنْ تَضِلُّوا : كِتَابُ اللَّهِ تَعَالَى ، سَبَبُهُ بِيَدِهِ ، وَسَبَبُهُ بِأَيْدِيكُمْ ، وَأَهْلُ بَيْتِي
... Əli b. Əbu Talib dedi: Rəsulullah s.a.a Qədiri xumda mənim əlimdən tutdu və (orada olanlara) dedi: "Şəhadət verirsiniz ki, Allah Təala sizin Rəbbinizdir?" dedilər ki: "bəli" Rəsulullah s.a.a dedi: "şəhadət verirsiniz ki, Allah və Rəsulu sizə öz nəfsinizdən daha əlva (üstün)dür? Və Allah və Rəsulu sizin vəlinizdir?" dedilər ki: "bəli" Rəsulullah s.a.a dedi: "Allah və Rəsulu kimin mövlasıdırsa bu (Əli) də onun mövlasıdır. Və mən sizə iki əmanət qoyuram ki, onlara sarıldıqca azmayacaqsınız. Allah Təalanın kitabı və İtrətim Əhli Beytim"

هَذَا إِسْنَادٌ صَحِيحٌ
bu isnad səhihdir.

Buseyri, "İhtaf", 7/210

لكن أسفرت الحجة وجهها وأجمع الجماهير على متن الحديث من خطبته في يوم غدير خم باتفاق الجميع وهو يقول : من كنت مولاه فعلي مولاه . فقال عمر : بخ بخ يا ابا الحسن لقد أصبحت مولاي ومولى كل مولى ، فهذا تسليم ورضىً وتحكيم ، ثم بعد هذا غلب الهوى لحب الرياسة ، وحمل عمود الخلافة ، وعقود النبوة ، وخفقان الهوى في قعقعة الرايات ، واشتباك ازدحام الخيول ، وفتح الامصار ، وسقاهم كأس الهوى ، فعادوا إلى الخلاف الأول : فنبذوه وراء ظهورهم ، واشتروا به ثمنا قليلا ،
ولما مات رسول الله (ص) قال قبل وفاته : : ائتوا بدواة وبيضاء لأزيل لكم إشكال الأمر ، وأذكر لكم من المستحق بعدي .
قال عمر رضي الله عنه : دعوا الرجل فإنه ليهجر ، وقيل : يهدر
ancaq hüücət üzünü göstərmişdir, alimlər "Qədiri xum" günü oxunan xütbənin mətni üzərinə icma və ittifaq etmişdir. o gün Rəsulullah s.a.a "mən kimin mövlasıyamsa Əli də onun mövlasıdır" buyurmuş, Ömər də "bəh-bəh, mübarək olsun ey Əbul Həsən" demişdi, ancaq sonraları riyasət və xilafət sevdası qalib gəldi. xilafət sütununu və nübüvvət əqdlərini əsil yerindən tərpətdilər. sonra ordular hərəkətə keçdi, bayraqlar yüksəldi, şəhərlər fəth edildi, sonra həv və həvəsə qapıldı. beləliklə cahiliyət zamanına qayıtdılar, verdikləri sözü və əhdi arxalarına atdılar və ona qarşılıq az bir dəyəri satın aldılar.

Rəsulullah s.a.a vəfatından öncə buyurdu ki: "şüphənizi aradan aparmaq üçün mənə qələm və kağız gətirin və məndən sonra kimin daha haqq sahibi və layiq olduğunu sizə xatırladım" bu zaman Ömər dedi: "bu adamı buraxın (tərk edin), şübhəsiz o həzəyan edir" bəziləri isə "batil söz danışır" deyə nəql ediblər.

Qəzali, "Sirrul Aləmin", səhifə 23