Elmeddin

Uhud döyüşü:

محمد بن يحيى، عن أحمد بن محمد بن عيسى، عن علي بن الحكم، عن الحسين أبي العلاء الخفاف، عن أبي عبد الله (عليه السلام) قال: لما انهزم الناس يوم أحد عن النبي (صلى الله عليه وآله) انصرف إليهم بوجهه وهو يقول: أنا محمد أنا رسول الله لم أقتل ولم أمت، فالتفت إليه فلان وفلان فقالا: الآن يسخر بنا أيضا وقد هزمنا وبقي معه علي (عليه السلام) وسماك بن خرشة أبو دجانة رحمه الله (2) فدعاه النبي (صلى الله عليه وآله) فقال: يا أبا دجانة انصرف وأنت في حل من
بيعتك، فأما علي فأنا هو وهو أنا فتحول وجلس بين يدي النبي (صلى الله عليه وآله) وبكى وقال: لا والله ورفع رأسه إلى السماء وقال: لا والله لا جعلت نفسي في حل من بيعتي إني بايعتك فإلى من أنصرف يا رسول الله إلى زوجة تموت أو ولد يموت أو دار تخرب ومال يفنى
وأجل قد اقترب، فرق له النبي (صلى الله عليه وآله) فلم يزل يقاتل حتى أثخنته الجراحة (1) وهو في وجه وعلي (عليه السلام) في وجه فلما أسقط احتمله علي (عليه السلام) فجاء به إلى النبي (صلى الله عليه وآله) فوضعه عنده، فقال: يا رسول الله أوفيت ببيعتي؟ قال: نعم، وقال له النبي (صلى الله عليه وآله) خيرا، وكان الناس يحملون على النبي (صلى الله عليه وآله) الميمنة فيكشفهم علي (عليه السلام) فإذا كشفهم أقبلت الميسرة إلى النبي (صلى الله عليه وآله)، فلم يزل كذلك حتى تقطع سيفه بثلاث قطع، فجاء إلى النبي (صلى الله عليه وآله) فطرحه بين يديه وقال: هذا سيفي قد تقطع فيومئذ أعطاه النبي (صلى الله عليه وآله) ذا الفقار ولما رأى النبي (صلى الله عليه وآله) اختلاج (2) ساقيه من كثرة القتال رفع رأسه إلى السماء وهو يبكي وقال:
يا رب وعدتني أن تظهر دينك وإن شئت لم يعيك (1) فأقبل علي (عليه السلام) إلى النبي (صلى الله عليه وآله) فقال: يا رسول الله أسمع دويا شديدا وأسمع أقدم حيزوم (2) وما أهم أضرب أحدا إلا سقط ميتا قبل أن أضربه؟ فقال هذا جبرئيل وميكائيل و إسرافيل في الملائكة ثم جاء جبرئيل (عليه السلام) فوقف إلى جنب رسول الله (صلى الله عليه وآله) فقال: يا محمد إن هذه لهي المواساة فقال: إن عليا مني وأنا منه فقال جبرئيل: وأنا منكما، ثم انهزم الناس فقال رسول الله (صلى الله عليه وآله) لعلي (عليه السلام): يا علي أمض بسيفك حتى تعارضهم فإن رأيتهم قد ركبوا القلاص (3) وجنبوا الخيل فإنهم يريدون مكة وإن رأيتهم قد ركبوا الخيل وهم يجنبون القلاص فإنهم يريدون المدينة فأتاهم علي (عليه السلام) فكانوا على القلاص، فقال أبو سفيان لعلي (عليه السلام): يا علي ما تريد هوذا نحن ذاهبون إلى مكة فانصرف إلى صاحبك فأتبعهم جبرئيل (عليه السلام) فكلما سمعوا وقع حافر فرسه جدوا في السير وكان يتلوهم فإذا ارتحلوا قالوا: هوذا عسكر محمد قد أقبل فدخل أبو سفيان مكة فأخبرهم الخبر وجاء الرعاة و الحطابون فدخلوا مكة فقالوا: رأينا عسكر محمد (4) كلما رحل أبو سفيان نزلوا يقدمهم فارس على فرس أشقر (5) يطلب آثارهم، فأقبل أهل مكة على أبي سفيان يوبخونه ورحل النبي (صلى الله عليه وآله) والراية مع علي (عليه السلام) وهو بين يديه فلما أن أشرف بالراية من العقبة ورآه الناس نادى علي (عليه السلام) أيها الناس هذا محمد لم يمت ولم يقتل، فقال صاحب الكلام الذي قال: " الآن يسخر بنا وقد هزمنا ": هذا علي والراية بيده حتى هجم عليهم النبي (صلى الله عليه وآله) ونساء الأنصار في أفنيتهم على أبواب دورهم وخرج الرجال إليه يلوذون به و
يثوبون إليه (1) والنساء نساء الأنصار قد خدشن الوجوه ونشرن الشعور وجززن النواصي وخرقن الجيوب وحرمن البطون على النبي (صلى الله عليه وآله) فلما رأينه قال لهن خيرا وأمرهن أن يستترن ويدخلن منازلهن وقال: إن الله عز وجل وعدني أن يظهر دينه على الأديان كلها وأنزل الله على محمد (صلى الله عليه وآله): " وما محمد إلا رسول قد خلت من قبله الرسل أفإن مات أو قتل انقلبتم على أعقابكم ومن ينقلب على عقبيه فلن يضر الله شيئا - الآية - (2) ".
Məhəmməd b. Yəhya mənə Əhməd b. Məhəmməd b. İsadan, o Əli b. Həkəmdən, o Hüseyin b. Əbu Əladan, o da Əbu Abdullah (imam Cəfər əs-Sadiq)-dən -ələyhissələm- nəql etdi, dedi: «Uhud günü insanlar Nəbini -s.a.a- qoyub qaçarkən (Nəbi s.a.a) onlara tərəf çönüb dedi: "mən Məhəmmədəm, Allahın rəsuluyam, öldürülmədim və ölmədim." Filankəs və filankəs ona dedilər: "biz məğlub olduqdan sonra indi də bizimlə məsxərə edirsən." Nəbi -s.a.a- ilə ancaq Əli -ələyhissələm- və Əbu Ducanə Simak b. Xarşə -rahiməhullah- qaldı. Nəbi -s.a.a- onu çağırıb dedi: "ey Əbu Ducanə, sən də get. Sən bu halında beyətin üzrəsən. Əliyə gəldikdə isə, o məndəndir və mən ondanam." Əbu Ducanə, Nəbinin -s.a.a- hüzurunda oturdu və ağlayaraq dedi: "Yox vallahi." Üzünü səmaya çevirib dedi: "Yox vallahi. Öz nəfsimi sənə beyət üçün fəda etmişəm. Mən sənə beyət etmişəm. Hara qayıdım ey Allahın rəsulu? Öləcək olan zövcəmə? Öləcək olan oğluma? Xaraba qalacaq evə? Yox olacaq mala? Yaxınlaşan əcələ?" Nəbi s.a.a ona icazə verdi, o isə yaralanana qədər döyüşməyə davam etdi. O, bir tərəfdə, Əli -ələyhissələm- isə bir tərəfdə döyüşürdülər. (Yaralanıb) yerə yıxıldığı vaxt Əli -ələyhissələm- onu qucağına alaraq gətirib Nəbi s.a.a-in yanında yerə qoydu. Əbu Ducanə dedi: "ey Allahın rəsulu beyətimə vəfa edə bildim?" Nəbi s.a.a dedi: "Bəli" sonra xeyirli sözlər dedi. İnsanlar Nəbiyə -s.a.a- sağ cinahdan hücum edir, Əli -ələyhissələm- bunu qarşıladıqda bu dəfə sol cinahdan hücum edirdilər. Bu hal Əlinin -ələyhissələm- qılıncının qırılıb 3 bölünməsinə qədər davam etdi. Əli -ələyhissələm- Nəbinin -s.a.a- yanına gəldi, qılıncını önünə qoydu və dedi: "Qılıncım qırıldı." Nəbi -s.a.a- ona Zülfüqar adlı qılıncını verdi. Nəbi -s.a.a- döyüşlərinin şiddətindən ayaqlarının incindiyini gördükdə ağladı və dedi: "Ey Rəbbim! Mənə dinini üstün edəcəyini vəd etmişdin. Əgər sən istəsən bu sənə çətin deyildir." Əli -ələyhissələm- Nəbi -s.a.a- yanına gəldi və dedi: "Ey Rəsulullah! Şiddətli bir uğultu səsi eşitdim, kimi vurmaq istəsəm mən vurmazdan əvvəl yerə yıxılıb ölürdü." Nəbi -s.a.a- dedi: "Bunlar mələklərdən Cəbrail, Mikail və İsrafildir." Daha sonra Cəbrail -ələyhissələm- gəlib Nəbinin -s.a.a- yanında durdu və dedi: "Ey Məhəmməd! Bu əsl fədakarlıqdır." Nəbi s.a.a dedi: “Əli məndəndir və mən də ondanam." Cəbrail dedi: "Mən də ikinizdənəm." Sonra insanlar qaçdılar, Rəsulullah -s.a.a- Əliyə -ələyhissələm- dedi: "Ey Əli! Onlarla qarşılaşana qədər qılıncınla irəli get. Əgər dəvələrinə minib atlarını çəkirlərsə deməli Məkkəyə geri qayıdırlar. Yox əgər dəvələrə minib atları çəkirlərsə deməli Mədinə üzərinə gedəcəklər." Əli -ələyhissələm- onlara çatdıqda onların atlarına minmiş olduqlarını gördü, Əbu Sufyan Əliyə dedi: "Ey Əli! Bizdən nə istəyirsən? Biz Məkkəyə gedirik, dostunun yanına qayıt."... Nəbi -s.a.a-, əlində bayraq olan Əli öndə olduğu halda yola çıxdı. Əqəbədən yaxınlaşdıqda insanlar onu gördükdə Əli -ələyhissələm- belə səsləndi: "Ey insanlar! Bu Məhəmməddir. Nə ölmədi, nə də öldürülmədi." Daha əvvəl "biz məğlub olduqdan sonra indi də bizimlə məsxərə edirsən." sözünü deyənlər Nəbi -s.a.a- onlara hücum çəkənə qədər "Bu Əlidir, bayraq da əlindədir" sözünü təkrarladılar. Ənsar qadınları evlərinin qapılarında dayanmışdılar, üzlərini cırmaqlamış, saçlarını açıb tökmüş və yemək yeməyi haram etmişdilər. Nəbi -s.a.a- onları gördükdə onlarla xoş danışdı, örtünməklərini və evlərinə qayıtmaqlarını buyurdu. Sonra isə dedi: "Allah mənə dinini bütün dinlərə üstün qılacağına sözü verdi." Və Allah Məhəmmədə s.a.a (bu ayəni) nazil etdi: "Məhəmməd ancaq bir peyğəmbərdir. Ondan əvvəl də peyğəmbərlər gəlib getmişlər. İndi o ölsə, yaxud öldürülsə, geri dönəcəksiniz?»¹

Kuleyni, "əl-Kəfi", 8/318-174, hədis 502

حدثنا أحمد بن زياد بن جعفر الهمداني رضي الله عنه قال: حدثنا علي ابن إبراهيم بن هاشم عن أبيه عن أحمد بن محمد بن أبي نصر البزنطي ومحمد بن أبي عمير جميعا عن أبان عثمان عن أبي عبد الله عليه السلام قال: لما كان يوم أحد انهزم أصحاب رسول الله حتى لم يبق معه إلا علي بن أبي طالب " عليه السلام " وأبو دجانة سماك بن خرشة، فقال له النبي صلى الله عليه وآله يا أبا دجانة، أما ترى قومك، قال بلي قال: إلحق بقومك، قال: ما على هذا بايعت الله ورسوله قال: أنت في حل قال: والله لا تتحدث قريش بأني خذلتك وفررت حتى أذوق ما تذوق فجزاه النبي خيرا وكان علي عليه السلام كلما حملت طائفة على رسول الله استقبلهم وردهم حتى أكثر فيهم القتل والجراحات حتى انكسر سيفه فجاء إلى النبي صلى الله عليه وآله وسلم فقال يا رسول الله ان الرجل يقاتل بسلاحه وقد انكسر سيفي فأعطاه عليه السلام سيفه ذا الفقار، فما زال يدفع به عن رسول الله صلى الله عليه وآله حتى أثر وانكسر فنزل عليه جبرئيل وقال: يا محمد، ان هذه لهي المواساة من علي لك، فقال النبي صلى الله عليه وآله انه مني وأنا منه، فقال جبرئيل وأنا منكما. وسمعوا دويا من السماء لا سيف إلا ذو الفقار ولا فتى إلا على.

Mənə Əhməd b. Ziyad b. Cəfər əl-Həmədani -r.a- nəql etdi, dedi: Əli b. İbrahim mənə atasından, o Əhməd b. Məhəmməd b. Əbu Nəsrdən əl-Bəzzənti və Məhəmməd b. Əbu Umeyrdən, onlar Əban b. Osmandan, o da Əbu Abdullah (imam Cəfər əs-Sadiq)-dən -ələyhissələm- nəql etdi, dedi: «Uhud günü Rəsulullahın -s.a.a-  əshabı məğlubiyyətə düçar olduğu zaman onun yanında Əli b. Əbu Talib və Əbu Ducanə Simak b. Xarşədən başqa heç kim qalmadı. Nəbi -s.a.a- ona dedi: "ey Əbu Ducanə! qövmünü görürsənmi?" Əbu Ducanə dedi: "Görürəm ey Allahın Rəsulu." Nəbi s.a.a dedi: "Qövmünə qoşul." Əbu Ducanə dedi: "Mən bunun üçün Allah və Rəsuluna beyət etmədim." Nəbi -s.a.a- dedi: "Sən beyətinə uyğun hərəkət etdin." Əbu Ducanə dedi: "Vallahi sənin gördüyün çətinlikləri mən də görmədikcə səni qoyub qaçdığımı Qureyş deyə bilməyəcəkdir." Nəbi -s.a.a- onu xeyirlə mükafatlandırdı. Əli -ələyhissələm- isə Rəsulullaha -s.a.a- hücum edən hər bir dəstənin qarşısına çıxır, onları geri çəkilməyə məcbur edirdi. Elə ki, hücum edınlər ya ölür, ya da yaralanırdı. Nəhayət qılıncı qırıldı, Əli -ələyhissələm- Nəbinin -s.a.a- yanına gəlib dedi: "Ey Allahın rəsulu! Bu kişi (Əbu Ducanə) silahı ilə döyüşür, mənim isə qılıncım qırıldı." Nəbi -ələyhissələm- ona Zülfiqar adlı qılıncını verdi. O da bu qılıncla Rəsulullahı -s.a.a- müdafiə etdi. Cəbrail -ələyhissələm- nazil oldu və dedi: "Ey Məhəmməd! Bu əsl fədakarlıqdır." Nəbi -s.a.a- dedi: “Əli məndəndir və mən də ondanam." Cəbrail dedi: "Mən də ikinizdənəm." Müsəlmanlar o gün göydən "Zülfüqardan başqa qılınc, Əlidən başqa igid yoxdur" nidasını eşitdilər.»²

Şeyx Səduq, "İləl əş-Şərai", 1/14-15, bab 7, hədis 3

__________________________

_{1 - həsən və bəlkə də səhih/ الحديث الثاني والخمسمائة : حسن وربما قيل صحيح (bax: Məclisi, "Miratul Uqul", 26/431)}

_{2 - Rəvayətin sənədi mötəbərdir/الرواية معتبرة الإسناد. (bax: Hadi ən-Nəcəfi, "Müəssəsə", 8/343, hədis 10194)}

4. Rəsulullahın Xayf məscidindəki xütbəsi:

عدة من أصحابنا، عن أحمد بن عيسى، عن أحمد بن محمد بن أبي نصر عن أبان بن عثمان، عن ابن أبي يعفور، عن أبي عبد الله عليه السلام أن رسول الله صلى الله عليه وآله خطب الناس في مسجد الخيف فقال: نضر الله عبدا سمع مقالتي فوعاها وحفظها وبلغها من لم يسمعها، فرب حامل فقه غير فقيه ورب حامل فقه إلى من هو أفقه منه، ثلاث لا يغل عليهن قلب امرئ مسلم (1): إخلاص العمل لله، والنصيحة لائمة المسلمين (2)، واللزم لجماعتهم، فإن دعوتهم محيطة من ورائهم، المسلمون إخوة تتكافى دماؤهم ويسعى بذمتهم أدناهم.

əshabımızdan bir dəstəsi mənə Əhməd b. İsadan, o Əhməd b. Məhəmməd b. Əbu Nəsrdən, o Əban b. Osmandan, o ibni Əbu Yəfurdan, o da Əbu Abdullah (imam Cəfər əs-Sadiq)-dən -ələyhissələm- Rəsulullahın -səlləlləhu ələyhi və əlihi- Xayf məscidindəki xütbəsini nəql etdi, dedi: "Mənim sözlərimi eşidən, yadında saxlayan və eşitməyən kəslərə çatdıranlardan Allah razı olsun. Fəqih olmayıb fiqhi daşıyan və fiqhi çatdırdığı kəslərin özündən daha fəqih olduğu şəxslər vardır. Bu üç şeyə qarşı heç bir müsəlmanın qəlbində düşmənçilik olmaz: Allah üçün ixlasla əməl etmək, müsəlmanların imamlarına nəsihət etmək və müsəlmanların camaatından ayrılmamaq. Çünkü dəvətləri onları əhatə etmişdir. Müsəlmanlar qardaşdır, qanları bir-birinə bərabərdir."

ورواه أيضا عن حماد بن عثمان، عن أبان، عن ابن أبي يعفور مثله

Həmçinin Həmmad b. Osman, Əbandan o isə ibni Əbu Yəfurdan bu hədisin eynisini rəvayət etmişdir.¹

Kuleyni r.a, "əl-Kəfi", 1/403, Hüccət kitabı, bab 103, hədis 1

5. Rəsulullahın vəfatı:

عدة من أصحابنا، عن الحسين بن الحسن بن يزيد، عن بدر (2) عن أبيه قال: حدثني سلام أبو علي الخراساني، عن سالم بن سعيد المخزومي قال: بينا أنا جالس عند أبي عبد الله عليه السلام إذ دخل عليه عباد بن كثير عابد أهل البصرة وابن شريح فقيه أهل مكة وعند أبي عبد الله عليه السلام ميمون القداح مولى أبي جعفر عليه السلام، فسأله عباد بن كثير فقال: يا أبا عبد الله في كم ثوب كفن رسول الله صلى الله عليه وآله قال: في ثلاثة أثواب: ثوبين صحاريين وثوب حبرة، وكان في البرد قلة

əshabımızdan bir dəstəsi mənə Hüseyin b. Həsən b. Yeziddən, o Bədrdən, o da atasından danışdı, dedi: Səllam Əbu Əli əl-Xorasani mənə Salim b. Səid əl-Məxzumidən danışdı, dedi: Əbu Abdullah (imam Cəfər əs-Sadiq)-in -ələyhissələm- yanında oturmuşdum. Bəsrəlilərin abidlərdindən Abbad b. Kəsir, Məkkə fəqihi ibni Şureyh imamın yanına gəldilər, Əbu Cəfər (imam Məhəmməd əl-Baqir)-in -ələyhissələm- məvalisi Meymun əl-Qaddah da imamın yanında idi. Abbad b. Kəsir imamdan soruşdu: "ey Əbu Əbdullah, Rəsulullah -səlləlləhu ələyhi və əlihi- neçə kəfən ilə kəfənləndi?" imam dedi: "3 kəfən ilə, kəfənlərdən ikisi səhrəvi, biri isə hibrə (Yəmən) kəfəni idi. Yəmən kəfəni az tapılırdı."²

Kuleyni r.a, "əl-Kəfi", 1/400, Hüccət kitabı, bab 101, hədis 6

__________________________

_{1 - müvəssəq, səhih kimi/الحديث الأول : موثق كالصحيح بسنديه (bax: Məclisi, "Miratul Uqul", 4/323)}

_{2 - məchul/الحديث السادس: مجهول (bax: Məclisi, "Miratul Uqul", 4/310). rəvayət ravilərin məchul olması səbəbindən zəifdir./أن الرواية ضعيفة بجهالة رواتها (Xoi, "Mucəm", 20/1270)}