Təvəssul və onun hokmləri

Maliki alimlərindən Qadı İyəd Əs Səbti (476-544 h/1083-1149 m) iki kitabında – “Əş Şifa bi Tarifi Huquqil Mustafa” və “Tərtibul Mədərik və Təqribul Məsəlik li Marifəti Alami Məzhəbi Malik” – İmam Malikdən belə bir hekayə nəql edir:


حدثنا القاضي أبو عبدِ الله محمدُ بن عبدِ الرحمن الأشْعَري ، وأبو القاسمِ أحمدُ بن بقيِّ الحاكِم ، و غيرُ واحدٍ ، فيما أجازونيه ، قالوا : أنبأنا أبو العباس أحمدُ بن عُمَرَ بن دِلْهاثٍ ، قال : حدثنا أبو الحسن علي بن فِهْرٍ ، حدثنا أبو بكر محمدُ بنُ أحمدَ بن الفرَج ، حدثنا أبو الحسن عبدُ الله بن المُنْتاب ، حدثنا يعقوب بن إسحاقَ بن أبي إسرائيل ، حدثنا ابن حُمَيْدٍ:

ناظرَ أبو جعفرٍ أميرُ المؤمنين مالكاً في مسجدِ رسولِ الله صلى الله عليه وسلم, فقال له مالك : يا أميرَ المؤمنين لا ترفعْ صوتك فى هذا المسجد ، فإن الله تعالى أدَّب قوما فقال: { لَا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَلَا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمَالُكُمْ وَأَنْتُمْ لَا تَشْعُرُونَ } ومدَح قوما فقال { إن الَّذِينَ يَغُضُّونَ أَصْوَاتَهُمْ عِندَ رَسُولِ اللَّهِ أُوْلَئِكَ الَّذِينَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوَى لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ عَظِيمٌ }, وذمَّ قوما فقال: { إَنَّ الذين يُنَادُونَكَ مِن وَرَآءِ الْحُجُراتِ أَكْثَرُهُمْ لاَ يَعْقِلُونَ } وإِنَّ حرمتَه ميْتا كحرمتِه حيّا, فاسْتكانَ لها أبو جعفرٍ وقال: يا أبا عبدِ الله أأستقبِلُ القبلة وأدعُو, أم أستقبل رسولَ الله صلى الله عليه وسلم؟ فقال: ولِمَ تصرِف وجهَك عنه, وهو وسِيلتُك, ووسيلة أبيك آدمَ عليه السلام إلى اللهِ تعالى يومَ القيام؟ بل اسْتقبِلْه, واستشفِعْ به, فيُشفِّعَه الله, قال الله تعالى : { وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِيماً



”Qadı Əbu Abdillah Muhəmməd bin Abdir Rahmən Əl Əşari, Əbul Qasim Əhməd bin Baqi Əl Hakim və digərləri – icazə yoluyla – bizə təhdis edərək dedilər:
Bizə Əbul Abbas Əhməd bin Ömər bin Dihlas xəbər verib dedi: bizə Əbul Həsən Əli bin Fihr təhdis etdi: bizə Əbu Bəkr Muhəmməd bin Əhməd bin Əl Fərəc təhdis etdi: bizə Əbul Həsən Abdullah bin Muntab təhdis etdi: bizə Yaqub bin İshaq bin Əbi İsrail təhdis etdi: bizə İbn Humeyd təhdis etdi:
Möminlərin Əmiri Əbu Cəfər Rəsulullahın – sallallahu aleyhi və səlləm – məscidində Maliklə mübahisə etdi. Malik ona dedi: Ey Möminlərin əmiri! Səsini yüksəltmə, cünki Uca Allah bir qövmü tədib edərək buyurmuşdur:
“…Səslərinizi Nəbinin səsindən yüksəyə qaldırmayın! Ona bir birinizə müraciət etdiyiniz kimi yüksək səslə müraciət etməyin! Yoxsa siz his etmədən əməlləriniz boşa çıxar!“ (Əl-Hucurat: 49/2)
Bir qövmü mədh edərək buyurmuşdur: “Şübhəsiz ki, Allah Rəsulunun yanında səslərini qısanlar, o kimsələrdir ki Allah onların qəlbini təqva üçün sınağa çəkmişdir. Onlar üçün bağışlanma və böyük mükafat vardır.” (Əl-Hucurat: 49/3)
Bir qövmü də zəm edərək belə buyurmuşdur: “Həqiqətən, Sənə otaqların arxasından səslənənlərin çoxu ağılsız kimsələrdir.” (Əl-Hucurat: 49/4)
Onun hörməti sağlığında olduğu kimidir!
Əbu Cəfər onun sözlərini qəbul etdi və dedi:
“Ya Əba Abdillah! Qibləyə doğrumu dönüb dua edim yoxsa Rəsulullaha (sallallahu aleyhi və səlləm)?“
Malik dedi: “O Qiyamət günüdə sənin və atan Adəmin Allaha vəsiləsi olduğu halda niyə ondan üz çevirirsən? Əksinə ona doğru yönəl və ondan şəfaət istə ki, Allah da onun sənin haqqındakı şəfaətini qəbul etsin.
Uca Allah buyurur:
“…Əgər onlar nəfslərinə zülm etdikləri zaman, sənin yanına gəlib Allahdan bağışlanma diləsəydilər və rəsul da onlar üçün bağışlanma diləsəydi, Allahı tövbələri qəbul edən, mərhəmətli olaraq görərdilər.” (Ən-Nisa: 4/64).”

Qaynaq: Qadı İyəd: Əş Şifa: 595-596
Darul Kutubil Arabi: 1404/1984

Ayrıca bu hadisəni aşağıdakı alimlər heç bir etirazsız nəql etmişlər:

Subki “Şifaus Siqam fi Ziyarəti Xayril Ənam” əsərində
Samhudi “Xulasatul Vəfa bi Əxbəri Daril Mustafa”
İbnuz Ziya “Tarixu Məkkə Əl Muşərrəfə və Əl Məscidil Haram”
Əhməd Əl Qastalani “Əl Məvahibul Ləduniyyə bil Minahil Muhəmmədiyyə”
İbn Həcər Əl Məkki “Əl Cəvhərul Munazzam” və “Ət Tuhfətuz Zəvvar”
Zərqani “Şərhul Məvahib”
Şami “Subulul Huda vər Raşad fi Sirəti Xayril İbad”
İbnul Mulaqqin “Ğayətus Səvl fi Xasaisir Rasul”
Əbul Həsən Əli bin Fihr “Fədailu Malik”

İrəli Sürülən Etirazlar və Cavabları:

Ümumilikdə mövzu ətrafında, xüsusən də İmam Malikdən nəql edilən hekayə haqqında iki böyük etiraz mövcuddur. Mövzunun doğru anlaşılması etiraz edilən bu iki nöqtənin qavranılmasına bağlıdır. Bu səbəblə etirazlara və onların cavablarına xüsusi diqqət edilməsi lazımdır.

Etiraz – 1. İbn Teymiyyənin də bəyanı üzrə bu qissənin sənədi zəifdir, bu səbəblə qissə bu əməlin elm əhli arasında şirk olmadığını isbat etməz.

Etirazın Cavabı:
Biz cavabımızı iki müqəddimədə təqdim edəcəyik:
A ) Bizim mövzuda isnadın önəmlilik dərəcəsi
B ) İsnad haqqında elm əhlinin görüşləri


A ) Bizim mövzuda isnadın önəmlilik dərəcəsi nədir?
Bütün ağıl sahibləri kimi bizim də qəbul etdiyimiz üsullardan biri budur: “Mötəbər alimlərin öz kitablarında ehtiyac olmadan açıq şirk olan şeyləri zikr edib, bu haqda etiraz etməməsi praktik olaraq mümkün deyil”. Necə mümkün olsun ki, cumhura görə görüş bildirilən yerdə alimin etiraz etməməsi, onun bu görüşə qatıldığına dəlil qəbul edilib və əgər nəticədə bir icma formalaşıbsa buna “sükuti icma” deyilib. Bu qayda Fiqh Üsulu kitablarında məşhur, əhli qatında məlumdur.
Məhz bu prinsipə dayanaraq deyirik ki, rəvayətin zəifliyi bizim mövqeyi zəiflətməz, çünki iddiamızı isbat yollarından biri də sadəcə bu rəvayətlərin varlığını ortaya qoymaqdır. Heç bir alim öz imamı dediyi şəxsə şirki öyərək nisbət etməz!
Məsələ daha da aydın olsun deyə belə bir misal verək: Müxaliflərimizə görə bu əməl “Rəsula ibadət etmək” mislindədir. Biz də İmam Malikin rəvayətində “şəfaət istə” kəliməsini bununla dəyişdirərək belə deyək: Malik Xəlifəyə dedi: “Ona dön və ona ibadət et!”... və Qadı İyəd və digər alimlər bunu normal bir şəkildə rəvayət etdi...
Belə bir şeyin mümkünlüyünü qəbul edənin ağıl qıtlığı əleyhində hüccət olaraq yetər. Çünki, Allahın anlayışdan məhrum etdiyi kimsənin söylədiyi söz lehinə deyil əleyhinə dəlil olar.
Bu etiraz cavaba deyil sahibinin müalicəsinə möhtacdır... Sizi gördükdə duamız budur: Bizi, sizi mübtəla etdiyindən afiyətdə qılan, yaratdıqlarının bir çoxundan bizi üstün tutan Allaha həmd olsun!
Allah Rəsulu bizə bir xəstəlik gördüyümüz zaman belə dua etməyi əmr edib...

Nəticə olaraq isnadın zəifliyinin bizim mövzumuzda rolu yoxdur! Çünki biz məsələnin caizliyini deyil şirk olub olmadığını müzakirə edirik.
Elə isə isnadın zəifliyi sizə hansı “faydanı” təmin edər?
Diqqətləri isnadın zəifliyinə çəkərək, insanları mövzudan yayındırmağı, nə elmə nə də ağla sahib olmayanlara bunun şirk olduğunu isbat etməyi... və ağıl sahibləri qatında hiylələrinizin sadəliyini, məzhəbinizin butlanını ortaya qoymağı... etibarınızın zədələnməsini...

B ) İsnad haqqında elm əhlinin görüşləri
Müzakirə etdiyimiz mövzuda isnadın xüsusi bir rolunun olmadığını isbat etdikdən sonra - detallara girmədən - elm əhlindən digərlərinin isnad barədə dediklərinə nəzər salaq:

1) İbnuz Ziya Muhəmməd bin Əhməd (789-854 h/1387-1450 m)“Tarixu Məkkə” adlı kitabında dedi:

رواه الحافظ ابن بَشْكُوَال ، ثم القاضي عياض رحمه الله في " الشفاء " . قال ابن جماعة: ولا يلتفت إلى قول من زعم أنه موضوع، لهواه الذي أراده
“Bunu Əl Hafiz İbn Bəşkuvəl, sonra isə Qadı İyəd “Əş Şifa”da rəvayət etmişdir. İbn Caməa dedi: Havasına uyaraq, bu hekayənin uydurma olduğunu söyləyənin sözünə iltifat edilməz.”

2) Əhməd Əl Qastalani (851-923 h/1448-1517 m) – İmam Buxarinin səhihini “İrşadus Sari li Şərhi Sahihil Buxari” isimli kitabında şərh etmiş bu zat İbn Həcər Əl Asqalani, Əs Saxavi, Əl Acluni, Şeyxul İslam Zəkəriyyə Əl Ənsari kimi qudvələrdən dərs almışdır – özünün “Əl Məvahibul Ləduniyyə” adlı kitabında (8/304) deyir:

وقد روى هذه القصّة أبو الحسن عليّ بن فِهْر في كتابه " فضائل مالك " بإسناد لا بأس به وأخرجها القاضي عياض في الشّفاء من طريقه عن شيوخ عدّة من ثقات مشايخه
“Bu qissəni Əbul Həsən Əli bin Fihr “Fədailu Malik” adlı kitabında “lə bəsə bih” (problemsiz) bir isnadla rəvayət etmişdir. Həmçinin Qadı İyəd bu qissəni “Əş Şifa”da onun (Əbul Həsənin) kanalıyla güvənilir şeyxlərinin bir neçəsindən rəvayət etmişdir.”

3) Əs Samhudi (844-911 h/1440-1506 m) “Xulasətul Vəfa” adlı kitabında dedi:

وفي الشفاء بسند جيد عن ابن حميد
“Əş Şifa kitabında ceyyid (yaxşı) sənədlə İbn Humeyddən...”

4) Şəmsuddin Əş Şami (v. 942 h/1536 m) “Subulul Huda” adlı kitabında dedi:

وروى القاضي - بسند جيد - عن ابن حميد
“Qadı – ceyyid sənədlə - İbn Humeyddən...”


5) Əş Şihəb Əl Xafaci (977-1069 h/1569-1659 m) “Nəsimur Riyad fi Şərhi Şifail Qadı İyəd” adlı şərhində (4/486) dedi:

وفي هذا رد على ما قاله ابن تيمية من أن استقبال القبر الشريف في الدعاء عند الزيارة أمر منكر, لم يقل به أحد, ولم يرو إلا في حكاية مفتراة على مالك، يعنى هذا القصة التي أوردها المصنف رحمه الله هنا ، ولله دَرُّه حيث أوردها بسند صحيح وذكر أنه تلقَّاها عن عدة من ثقات مشايخه

“Bu qissədə İbn Teymiyyənin “ Ziyarət əsnasında dua edərkən şərəfli qəbrə yönəlmək münkər işdir, kimsə belə bir şey deməmişdir və bu sadəcə Malikə iftira atılmış bir hekayədə nəql edilmişdir” sözlərinə rədd var. İftiradan qəsdi Musannifin (Qadı İyəd) – Allah ona rəhmət etsin – burada zikr etdiyi qissədir.
Afərin Qadı İyəda! Çünki o qissəni səhih sənədlə rəvayət etmiş və onu güvənilən şeyxlərinin bir neçəsindən aldığını zikr etmişdir.”

6) Muhəmməd Əli bin Huseyn Əl Məkki (1287-1367 h/1870-1948 m) “Təhzibul Furuq” əsərində (3/59) İbn Həcər Əl Məkki və Əz Zərqanidən nəqlən deyir:

قال العلامة ابن حجر في الجَوْهَر المنظَّم رواية ذلك عن الإمام مالك جاءت بالسند الصحيح الذي لا مَطْعَن فيه وقال العلامة الزرقاني في شرح المواهب ورواها ابن فَهْد بإسناد جيد ورواها القاضي عياض في الشفاء بإسناد صحيح رجاله ثقات ليس في إسنادها وضّاع ولا كذاب
“Alləmə İbn Həcər “Əl Cəvhərul Munəzzəm” əsərində dedi: “Bu qissə İmam Malikdən rəvayəti səhih və boşluğu olmayan sənədlə gəlmişdir.”
Alləmə Əz Zərqani “Şərhul Məvahib” adlı əsərində dedi: “İbn Fəhd bunu ceyyid sənədlə, Qadı İyəd isə “Əş Şifa”da səhih sənədlə rəvayət etmişdir, ricalı siqadır, isnadında uydurmaçı və yalançı yoxdur”.”

Etiraz – 2. Mətn barədə. Mətndə “istişfa” feli “bə” cər hərfiylə işlədilib bu isə ondan şəfaət istəmək deyil, onun vasitəsiylə təvəssül etməkdir.

Etirazın Cavabı: Biz cavabı yenə iki müqəddiməyə böləcəyik:
A ) Müxaliflərimizin iddiasının doğruluğunu fərz edək
B ) Mətnin doğru tərcüməsi nədir


A ) Müxaliflərimizin iddiasının doğruluğunu fərz edək. İrəlidə alimlərdən təqdim edəcəyimiz sitatlardan bu şəkildə olanları var “Ey Allahın Elçisi bizim üçün dua et”, “... bizim üçün şəfaət et”, “... Allahdan filan şeyi istə” və s.
Sizin tərcümənin doğru olduğunu fərz etsək belə bu sitatlara cavabınız nə olacaq? Məgər mövzudakı bütün sitatlar “bə” cər hərfiylədir?
Günəşi paltarı altında gizlətmək istəyən sadəcə ağılsızlığını günəş kimi açığa çıxarmış olar...

B ) Mətnin doğru tərcüməsi nədir. Tərcümənin məhz bizim etdiyimiz kimi olması lazımdır ki, bunun dəlilləri aşağıdakılardır:
1) Ərəb lüğəti. Yuxarıda məfhumların izahında keçdiyi kimi “istişfa” feli “bə” cər hərfiylə işlədildiyi zaman “ondan istəmək” mənası verir, “onun vasitəsilə istəmək” deyil. Kitabın şarihləri də bu qismi bizim dediyimiz kimi açıqlayıblar.
2) İmam Malikin dəlil olaraq gətirdiyi ayə. Ayədə Rəsul vasitəsilə dua deyil, onların Rəsula gəlmələri və onun da onlar üçün istiğfar etməsi zikr edilib. Şəfaət də məhz budur. Əks halda ayənin dəlil gətirilməsi yersiz olardı.
3) Qəbrə dönüş! Əgər sadəcə Rəsulun ismiylə təvəssül ediləcəksə qəbrə yönəlmənin nə mənası var? Biz yuxarıda izah etdik ki, təvəssül vəsilə edilən şəxsin olmadığı yerdə belə sadəcə onun ismiylə edilir. Birisinə doğru ona müraciət etmək və ya nəsə istəmək üçün yönəlinər.
4) Malikin ““O Qiyamət günüdə sənin və atan Adəmin Allaha vəsiləsi olduğu halda...” sözü. Malik bu sözüylə məşhur hədisə işarə etmişdir ki, o hədisdə insanların Qiyamət günü Allah Rəsulundan – sallallahu aleyhi və səlləm – şəfaət istəyəcəyi qeyd olunur, təvəssül edəcəyi deyil. Şarihlərdən Xafacinin də izahı üzrə Malikin təvəssüldən qəsdi onun duası və şəfaətilə təvəssül, yəni bunu ondan istəməkdir. İddianızın əksinə“istişfadan” təvəssül deyil, “təvəssüldən” istişfa anlaşılır. İmam Malikin vəsilə sözündən qəsdi “şəfaət istəniləcək vəsilədir”. Şəfaət hədisini zikr edib, təvəssülü əmr etmək uzaq ehtimaldır.
5) Malikin “Əksinə ona doğru yönəl və ondan şəfaət istə” əmrindən sonrakı “Allah da onun sənin haqqındakı şəfaətini qəbul etsin” sözü. İmam Malik məhz Allah da onun şəfaətini qəbul etsin deyir, sənin onu təvəssül edərək etdiyin duanı deyil! Bu da Malikin qəsdinin məhz şəfaət istəmək olduğuna işarədir.
Bu etirazlar mövzuda irəli sürülən əsas etirazlardır. Uca Allahın təvfiqiylə cavabları verildiyi üçün irəlidə onlara təkrar dönməyə lüzum görmürük. Allahu aələmu bis savab.

1) Böyük müfəssir Abu Abdillah Əl Qurtubi (600-671 h/1204-1274 m) “Əl Camiu li Əhkəmil Quran” isimli kitabında Ən Nisa surəsi 64-cü ayənin təfsirində deyir:


روى أبو صادقٍ عن عليِّ قال : قدِم علينا أعرابيّ بعدما دفنَّا رسولَ الله صلى الله عليه وسلم بثلاثة أيام ، فرمَى بنفسه على قبرِ رسول صلى الله عليه وسلم ، وحَثَا على رأسه من ترابه ؛ فقال : قلتَ يا رسولَ الله فسمِعنا قولَك ، وَوَعَيْتَ عن الله فوَعَيْنا عنك ، وكان فيما أَنزل الله عليك { وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ }، وقد ظلَمتُ نفسي وجئتُك تستغفر لي. فنُوديَ من القبر أنه قد غُفِرَ لك


“Əbus Sadiq Əlidən – Allah ondan razı olsun – belə dediyini rəvayət edir:
Rəsulullahı – sallallahu aleyhi və səlləm – dəfn etdikdən üç gün sonra yanımıza bir bədəvi gəldi. Özünü Rəsulullahın – sallallahu aleyhi və səlləm – qəbri üzərinə atdı, qəbrin torpağını alıb başına səpdi və dedi:
Ya Rəsul Allah! Sən dedin, biz dediyini dinlədik. Sən Allahdan aldın, biz səndən. Allahın sənə endirdikləri arasında bu ayə var: “...Əgər onlar nəfslərinə zülm etdikləri zaman...” (Ən Nisa: 64)
Mən də nəfsimə zülm etdim və mənim üçün Allahdan bağışlanma diləyəsən deyə sənin yanına gəldim. Qəbirdən “sən bağışlandın” deyə bir səs gəldi.”

Qaynaq: Əbu Abdullah Əl Qurtubi: Əl Camiu li Əhkəmil Quran: 5-429
Beyrut: Ər Risələ: Birinci nəşr: 1427/2007Təhqiq: Abdullah Ət Turki

2) Bu hadisəni Əlidən – Allahın salamı olsun – müfəssir Əbu İshaq Əs Sələbi (v. 427 h/1035) “Əl Kəşfu vəl Bəyan fi Təfsiril Quran” isimli kitabında Ən Nisa surəsi 64-cü ayənin təfsirindəbu sözlərlə nəql edir:

فقد ظلَمتُ نفسي فجئتك لتستغفر لي فنودي من القبر أنه قد غفر لك


“... Nəfsimə zülm etdim və sənin yanına gəldim ki, mənim üçün bağışlanma diləyəsən. Qəbirdən ““sən bağışlandın” deyə bir səs gəldi.”

3) Eyni ayənitəfsir edərkən Əbu Həyyan Ən Nəhvi (654-745 h/1256-1344 m) “Əl Bəhrul Muhit” isimli kitabında deyir:


وقد ظلَمتُ نفسي وجئت أستغفر الله ذنبي ، فاستغفرْ لي من ربي ، فنودي من القبر أنه قد غفر لك


“... Mən nəfsimə zülm etdim və günahlarım üçün Allahdan bağışlanma diləyirəm. Sən də Rəbbimdən mənim üçün bağışlanma dilə. Qəbirdən ““sən bağışlandın” deyə bir səs gəldi.”

4) Əbul Bərəkət Hafizuddin Ən Nəsəfi (v. 710 h/1310 m) “Mədarikut Tənzil və Həqaiqut Təvil”adlı kitabında sözügedən ayənin təfsirindədeyir:



وقد ظلَمتُ نفسي وجئتك أستغفر الله من ذنبي فاستغفرْ لي من ربي ، فنودي من قبره قد غفر لك


“... Mən nəfsimə zülm etdim və sənə gəldim. günahlarım üçün Allahdan bağışlanma diləyirəm. Sən də Rəbbimdən mənim üçün bağışlanma dilə. Qəbirdən “sən bağışlandın” deyə bir səs gəldi.”

5) Cəlaluddin Əs Suyuti (849-911 h/1445-1505 m) “Əd Durrul Mənsur fit Təfsiri bil Məsur” adlı kitabında Əl Bəqərə surəsi 203-cü ayənin təfsirindəHafiz Əbu Bəkr Əl Beyhaqidən (384–458 h/994–1066 m) nəqlən bədəvinin belə dediyini zikr edir:


بأبي أنت و أمي يا رسولَ الله ! جئتك مُثْقَلًا بالذنوب والخطايا , أستشفع بك على ربك ؛ لأنه قال في محكم كتابه :
{وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِيماً}، وقد جئتك بأبي أنت وأمي مُثْقَلًا بالذنوب والخطايا أستشفع بك على ربك أن يغفِر لي ذنوبي، وأن تُشفَّعَ فيَّ


“... Atam anam sənə fəda olsun ya Rəsulallah. Günah və xətalarla yüklənmiş olaraq sənə gəldim. Səndən Rəbbin qatında şəfaət etməni istəyirəm. Çünki, Uca Allah kitabının möhkəm ayəsində buyurur:
“…Əgər onlar nəfslərinə zülm etdikləri zaman, sənin yanına gəlib Allahdan bağışlanma diləsəydilər və rəsul da onlar üçün bağışlanma diləsəydi, Allahı tövbələri qəbul edən, mərhəmətli olaraq görərdilər.” (Ən-Nisa: 4/64).
Atam anam sənə fəda olsun, sənə günah və xətalarla yüklənmiş olaraq gəldim. Səndən Rəbbin qatında mənim günahlarımı bağışlaması və haqqımdakı şəfaətini qəbul etməsi üçün şəfaət etməni istəyirəm.”

6) İbn Kəsir (701-774 h/1302-1373 m) “Təfsirul Quranil Azim” isimli kitabında Ən Nisa surəsi 64-cü ayənin təfsirində deyir:


وقد ذكَر جماعة منهم: الشيخ أبو نصْر بنُ الصَبَّاغ في كتابه "الشامل" الحكاية المشهورة عن العُتْبي، قال: كنت جالسا عند قبر النبي صلى الله عليه وسلم، فجاء أعرابي فقال: السلام عليك يا رسولَ الله، سمِعْتُ الله يقول: { وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا } وقد جئتك مستغفرًا لذنبي مستشفعًا بك إلى ربي ثم أنشأ يقول:

يَا خَيْرَ مَنْ دُفِنَتْ بِالْقَاعِ أَعْظُمُهُ... فَطَابَ مِنْ طِيبِهِنَّ القَاعُ وَالأََكَمُ
نَفْسي الفِدَاءُ لِقَبْرٍ أَنْتَ سَاكِنُهُ... فِيهِ العَفَافُ ، وَفِيهِ الجُودُ وَالكَرَمُ

ثم انصرف الأعرابيُّ فغلَبتْني عيْني، فرأيتُ النبيَّ صلى الله عليه وسلم في النوْم فقال: يا عُتْبى، اِلحَقْ الأعرابيَّ فبشِّرْه أن الله قد غفَر له


“Bir qrup – onlardan biridə Şeyx Əbu Nasr Əs Sabbağdır (v. 477 h/1084 m) ki, bunu “Əş Şamil” kitabında nəql edir – Utbidən (v. 255 h/869 m) məşhur hekayəni zikr etmişlər:
Utbi dedi: Nəbinin – sallallahu aleyhi və səlləm – qəbri yanında oturmuşdum. Bir bədəvi gəldi və dedi: Əssalamu aleykə ya Rəsulallah. Uca Allahın belə dediyini duydum:
“…Əgər onlar nəfslərinə zülm etdikləri zaman, sənin yanına gəlib Allahdan bağışlanma diləsəydilər və rəsul da onlar üçün bağışlanma diləsəydi, Allahı tövbələri qəbul edən, mərhəmətli olaraq görərdilər.” (Ən-Nisa: 4/64).
Mən, günahlarım üçün bağışlanma diləyərək və səndən Rəbbim qatında şəfaət etməni istəyərək sənin yanına gəldim. Sonra belə bir şer oxumağa başladı:

Ey sümükləri ovada dəfn edilənlərin ən xeyirlisi
Onların gözəl qoxusundan ova və təpələr yaşıllaşdı
Sənin sakin olduğun qəbrə mənim canım fəda olsun
Orada iffət, comərdlik və kərəm var

Sonra dönüb getdi və məni yuxu tutdu. Yuxuda Nəbini – sallallahu aleyhi və səlləm – gördüm və mənə dedi: Ey Utbi! O bədəviyə yetiş və onu Allahın onu bağışlamasıyla müjdələ.”

Qaynaq: İbn Kəsir: Təfsirul Quranil Azim: 4/140
Məktəbətu Qurtuba

7) Əbu Zeyd Əs Sələbi (786-875 h/ 1384 1470 m) “Cəvəhirul Hisan fi Təfsiril Quran” adlı kitabında Ən Nisa surəsi 64-cü ayənin açıqlamasında digər bir ləfz zikr etdikdən sonra deyir:


انتهى من "حِلْية النوويِّ" ، و "سُنَنِ الصَّالحين" ؛ للباجِيِّ ، وفيه : مُسْتَغْفِراً مِنْ ذُنُوبِي ، مستشفعاً بك إلى ربِّي


“”Hilyətun Nəvəvi” və (Əbu Valid) Əl Bacinin “Sunənus Salihin”adlı kitabından nəql bitdi. Bacinin kitabındakı ləfz (sh. 143) “günahlarım üçün bağışlanma diləyərək və səndən Rəbbim qatında şəfaət etməni istəyərək” şəklindədir.”

8) Həmçinin, Əbu Abdillah Əl Qurtubi (600-671 h/1204-1274 m) Yusuf surəsi 21-ci ayəni təfsir edərkən, bu tərz bir əməli – müxaliflərimizə görə şirk sayılmasına baxmayaraq – Yusuf peyğəmbərə – aleyhissəlam- nisbət edir:


فمرّ على مقبرة آل كنعان فرأى قبر أمّه - وقد كان وكّل به أسود يَحرُسه فغفَل الأسود - فألْقَى يوسف نفسَه على قبر أمه فجعَل يتمرَّغ ويعتنِق القبر ويضطرب ويقول : يا أمّاه ! ارفَعي رأسَكِ تَرَي ولدَك مكبَّلا مقيَّدا مسَلْسَلا مغلولا ; فرّقوا بيني وبين والدي , فاسألي الله أن يجمَع بيننا في مستقرّ رحمته إنه أرحم الراحمين


“Kənan ailəsi məzarlığının yanından keçdi və orada anasının qəbrini gördü. Ona baxmaq üçün zənci bir kölə vəzifələndirilmişdi və ö kölə qəflətə daldı. Yusuf – aleyhissəlam – özünü anasının qəbri üzərinə atdı, qəbrə sarılıb onu qucaqladı, həyəcanlı halda belə dedi: Ey Anam...! Başını qaldır ki, oğlunun əli qandalı, zəncirlənmiş halını gör. Məni atamdan ayırdılar. Allahdan bizi rəhməti altında birləşdirməsini istə! Çünki, o rəhimlərin ən Rəhmlisidir.”

Сообщение отредактировал Kanan_313N: 24 сентября 2011 - 14:22

1) Malik Əd Dar qissəsi. İbnu Əbi Şeybə (159-235 h/776-849 m) hədisləri topladığı “Əl Musənnəf” isimli kitabında deyir:


حدثنا أبو مُعاويةَ عن الأَعْمَش عن أبي صالحٍ عن مالكِ الدار , قال : وكان خازِنَ عمرَ على الطَّعام , قال : أصابَ الناسَ قَحْطٌ في زَمَن عمرَ , فجاءَ رجلٌ إلى قبْر النبي صلى الله عليه وسلم , فقال : يا رسولَ الله , اِستسقِ لأمتِك فإنهم قد هلَكوا , فأُتيَ الرجلُ في المَنام فقيل له : اِئْتِ عمرَ فأقْرَئْه السلامَ , وأخبِرْه أنكم مَسقِيُّون وقلْ له : عليك الكَيْسَ , عليك الكَيْسَ , فأتى عمرَ فأخبرَه فبكَى عمرُ , ثم قال : يا ربّ لا آلُو إلا ما عجَزتُ عنه


“32665 : Əbu Muaviyə - Aməş – Əbu Salih – Malik əd Dardan – ki bu adam Ömərin ərzaq xəzinədarı idi – belə dediyini təhdis etdi:
Ömər zamanında insanlara quraqlıq üz verdi. Bir adam Nəbinin – sallallahu aleyhi və səlləm – qəbrinə gəlib dedi: Ey Allahın Rəsulu! Ümmətin üçün yağmur istə, çünki onlar həlak olmaq üzrədirlər.
O adam yuxuda belə deyildi: Ömərə get, salam de və ona yağmura qovuşacaqlarını xəbər ver. Həmçinin ona de ki: Müdrik ol! Müdrik ol!
Adam gedib Ömərə bunu xəbər verdi və Ömər ağladı. Sonra isə, “Ya Rəbbim mən bacardığımı edirəm” dedi.”

Qaynaq: İbnu Əbi Şeybə: Əl Musənnəf: 17/63-65
Ciddə: 1427/2006

İbn Hacər Əl Asqalani “Fəthul Bari” adlı əsərində (2/494) belə deyir: “İbnu Əbi Şeybə səhih isnadla rəvayət etmişdir… (qissəni zikr edir) … Seyf (bin Ömər ət Təmimi/v. 200 h/815 m) “Əl Futuh” (Əl Futuh Əl Kəbir) adlı əsərində məzkur yuxunu görənin səhabədən Bilal bin Əl Haris olduğunu rəvayət etmişdir.”
Beləliklə İbn Hacər bu qissədəki “şirki” qəbul etməklə qalmamış, bu əməl sahibi olan “müşrikin” səhabədən biri olması ehtimalına da səssiz qalmışdır...

Qissəni zikr edən başqa alimlər:

İbn Həcər əl Asqalani “Əl İsabə fi Təmyizis Sahabə” adlı əsərində
İbnu Abdil Bərr “Əl İstiab fi Məarifətil Ashab”
Əbu Bəkr Əl Beyhaqi “Dəlailun Nubuvvə”
Əbu Yala Əl Xalili “Əl İrşad fi Məarifəti Uləməil Hədis”
Muhibbuddin Ət Tabəri “Ər Riyadun Narda fi Mənaqibil Əşara”
Əl Bəğavi “Əl Fədail”
Cəlaluddin Əs Suyuti “Camiul Əhədis”
Əlauddin Əli Əl Muttaqi “Kənzul Umməl fi Sunənil Əqval val Əfal”


2) Utbi qissəsi. Allamə Muhyiddin Ən Nəvəvi (631-676 h/ 1233-1277 m) “Əl Əzkar” isimli əsərində, Şərəfli Qəbrin ziyarəti zamanı ediləcək zikrləri qeyd edərkən deyir:


ثم يرجِعُ إلى موقِفه الأوّل قُبالة وجهِ رسول اللّه صلى اللّه عليه وسلم فيتوسّلُ به في حقّ نفسه، ويتشفّعُ به إلى ربه سبحانه وتعالى، ويدعو لنفسه ولوالديه وأصحابه وأحبابه ومَن أحسنَ إليه وسائر المسلمين…
وعن العُتْبيّ‏ قال‏:‏ كنتُ جالساً عند قبر النبيّ صلى اللّه عليه وسلم فجاء أعرابيٌّ فقال‏:‏ السلام عليك يا رسول اللّه‏!‏ سمِعتُ اللّه تعالى يقول‏:‏ ‏{‏وَلَوْ أنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أنْفُسَهُمْ جَاؤُوكَ فاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ واسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِيماً‏}‏ ‏[‏النساء‏:‏64‏]‏ وقد جِئتُك مستغفراً من ذنبي، مستشفعاً بك إلى ربي، ثم أنشأ يقول‏:‏
يا خيرَ مَنْ دُفنتْ بالقاع أعظُمُه * فطابَ من طيبهنَّ القَاعُ والأكمُ
نفسي الفداءُ لقبرٍ أنتَ ساكنُهُ * فيه العفافُ وفيه الجودُ والكرَمُ
قال‏:‏ ثم انصرفَ، فحمَلتني عيْنايَ فرأيتُ النبيَّ صلى اللّه عليه وسلم في النوْم فقال لي‏:‏ يا عُتْبيّ، اِلحَق الأعرابيَّ فبشِّرْه بأن اللّهَ تعالى قد غفَر له‏.‏


“Sonra ziyarətçi Rəsulullahın – sallallahu aleyhi və səlləm – qarşısındakı öncəki mövqeyinə dönər və öz ehtiyacları barəsində onunla təvəssül edər, və ondan Rəbbi – Subhanəhu və Təala – qatında şəfaət etməsini istəyər, özü, valideynləri, dostları, sevdikləri, ona yaxşılıq edənlər və digər müsəlmanlar üçün dua edər...

Utbidən: Nəbinin – sallallahu aleyhi və səlləm – qəbri yanında oturmuşdum. Bir bədəvi gəldi və dedi: Əssalamu aleykə ya Rəsulallah. Uca Allahın belə dediyini duydum:
“…Əgər onlar nəfslərinə zülm etdikləri zaman, sənin yanına gəlib Allahdan bağışlanma diləsəydilər və rəsul da onlar üçün bağışlanma diləsəydi, Allahı tövbələri qəbul edən, mərhəmətli olaraq görərdilər.” (Ən-Nisa: 4/64).
Mən, günahlarım üçün bağışlanma diləyərək və səndən Rəbbim qatında şəfaət etməni istəyərək sənin yanına gəldim. Sonra belə bir şer oxumağa başladı:

Ey sümükləri ovada dəfn edilənlərin ən xeyirlisi
Onların gözəl qoxusundan ova və təpələr yaşıllaşdı
Sənin sakin olduğun qəbrə mənim canım fəda olsun
Orada iffət, comərdlik və kərəm var

Sonra dönüb getdi və məni yuxu tutdu. Yuxuda Nəbini – sallallahu aleyhi və səlləm – gördüm və mənə dedi: Ey Utbi! O bədəviyə yetiş və onu Allahın onu bağışlamasıyla müjdələ.”

Qaynaq: Muhyiddin Ən Nəvəvi: Əl Əzkar: 1/233
Ər-Riyad: 1417/1997

Bu qisssəni bir çoxları zikr etmişdir ki, yeri gəldikcə zikr ediləcək. Burada isə bölümə müvafiq olanları zikr etməklə kifayətlənəcəyik.
Hekayəni eyni zamanda aşağıdakılar nəql etmişdir:

İbnul Cəvzi “Musirul Ğaramis Sakin ilə Əşrəfil Əməkin” isimli kitabında
İbn Asakir “Mucəmuş Şuyux”
Muhibuddin Ət Tabəri “Ğayətul İhkam fi Əhədisil Əhkam” isimli kitabında “O bədəviyə yetiş və Allahın onu mənim şəfaətimlə bağışladığını müjdələ” ifadəsilə nəql etmişdir ki, bu da bədəvinin təvəssül deyil məhz şəfaət istədiyini təsdiqləyən əlavə qarinələrdən biridir.


3) Bədəvi qissəsi. Əbu Bəkr Əl Beyhaqi (384–458 h/994–1066 m) “Şuabul İman” adlı əsərində Əbu Hərb Əl Hilali kanalıyla bir bədəvinin qissəsini zikr edir:


أخبرنا أبو علي الرُّوذْباري، حدثنا عمرُو بن محمدِ بن عمرُو بن الحسين بن بَقِيّة، إملاءً، حدثنا شُكْرٌ الهَرَوِي، حدثنا يزيدُ الرَّقَّاشِي، عن محمد بن رَوْحِ بن يزيدَ البصْري، حدثني أبو حَرْبٍ الهِلالي، قال: حجَّ أعْرابيٌّ فلمّا جاءَ إلى بابِ مسجد رسول الله صلى الله عليه وسلم أناخَ راحلتَه فعقَلها ثم دخَل المسجد حتى أتَى القبرَ ووقَف بحِذاء وجْه رسول الله صلى الله عليه وسلم، فقال: بأبي أنت و أمي يا رسولَ الله ! جئتك مُثْقَلًا بالذنوب والخَطايا , أستشفعُ بك على ربك ؛ لأنه قال في محكم كتابه :
{وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِيماً}، وقد جئتك بأبي أنت وأمي مُثْقَلًا بالذنوب والخطايا أستشفعُ بك على ربك أن يغفِر لي ذنوبي، وأن تُشفَّعَ فيَّ
ثم أقبلَ في عُرْضِ الناس، وهو يقول:

يَا خَيْرَ مَنْ دُفِنَتْ بِالْقَاعِ أَعْظُمُهُ... فَطَابَ مِنْ طِيبِهِنَّ القَاعُ وَالأََكَمُ
نَفْسي الفِدَاءُ لِقَبْرٍ أَنْتَ سَاكِنُهُ... فِيهِ العَفَافُ ، وَفِيهِ الجُودُ وَالكَرَمُ


“Əbul Əli Ər Ruzbəri- Amr bin Muhəmməd bin Amr bin Əl Huseyn bin Bəqiyyə - Şukr Əl Harəvi – Yezid Rəqqaşi – Muhəmməd bin Rəvh bin Yezid Əl Basri – Əbu Harb Əl Hilali:

Bir bədəvi həcc etdi daha sonra Rəsulullahın – sallallahu aleyhi və səlləm – məscidinin qapısına gəldiyi zaman heyvanını çökdürüb bağladı. Sonra Məscidə girdi, qəbrə yaxınlaşdı, Rəsulullahın – sallallahu aleyhi və səlləm – üzü xizasında durdu və dedi:
Atam anam sənə fəda olsun ya Rəsulallah. Günah və xətalarla yüklənmiş olaraq sənə gəldim. Səndən Rəbbin qatında şəfaət etməni istəyirəm. Çünki, Uca Allah kitabının möhkəm ayəsində buyurur:
“…Əgər onlar nəfslərinə zülm etdikləri zaman, sənin yanına gəlib Allahdan bağışlanma diləsəydilər və rəsul da onlar üçün bağışlanma diləsəydi, Allahı tövbələri qəbul edən, mərhəmətli olaraq görərdilər.” (Ən-Nisa: 4/64).
Atam anam sənə fəda olsun, sənə günah və xətalarla yüklənmiş olaraq gəldim. Səndən Rəbbin qatında mənim günahlarımı bağışlaması və haqqımdakı şəfaətini qəbul etməsi üçün şəfaət etməni istəyirəm.
Sonra belə deyə - deyə insanlar arasına qarışdı:

Ey sümükləri ovada dəfn edilənlərin ən xeyirlisi
Onların gözəl qoxusundan ova və təpələr yaşıllaşdı
Sənin sakin olduğun qəbrə mənim canım fəda olsun
Orada iffət, comərdlik və kərəm var.”

Qaynaq: Əbu Bəkr Əl Beyhaqi: Şuabul İman: 6/60
Məktəbətur Ruşd: 1423/2003

Qissəni həmçinin aşağıdakılar zikr etmişdir:
İbn Asakir “Mucəmuş Şuyux” əsərində
Əli Əl Muttəqi “Kənzul Ummal”
Cəlaluddin Əs Suyuti “Camiul Əhədis”də “mənim üçün bağışlanma diləyəsən deyə sənə gəldim…” ləfzilə


4) İbnul Muqri hekayəsi. Hafiz Şəmsuddin Əz Zəhəbi (673-748 h/1274-1348 m) “Siyəru Aləmin Nubalə” isimli əsərində İsfahanın böyük mühəddisi İbnul Muqrinin tərcəməsində onun başına gələn bir hadisəni öz dilindən nəql edir:


كنتُ أنا والطَّبَراني، وأبو الشيخ بالمدينة، فضاقَ بنا الوقتُ، فواصلْنا ذلك اليومَ، فلمّا كان وقتُ العِشاء حضَرتُ القبرَ، وقلتُ: يا رسولَ الله الجُوع ، فقال لي الطَّبَراني: اجلِسْ، فإما أن يكونَ الرِّزقُ أو الموتُ.
فقمتُ أنا وأبو الشيخ، فحضَر البابَ عَلَويُّ، ففتَحْنا له، فإذا معه غلامان بقُفَّتين فيهما شئٌ كثيرٌ، وقال: شكَوْتمُوني إلى النبي صلى الله عليه وسلم ؟ رأيتُه في النوم، فأمَرَني بحمْل شئٍ إليكم


“Mən (İbnul Muqri), Ət Tabərani və Əbuş Şeyx (İbnu Heyyan Əl Ənsari) Mədinədə idik. (yemək) vaxtımız daraldı və (ərzaqımız olmadığı üçün) o gün vüsal orucu (iftar etmədən ertəsi gün də ac qalma şəklində) tutduq. İşa vaxtı gəldikdə (şərəfli) qəbrə gəldim və dedim: “Ey Allahın Rəsulu! Aclıq…”
Tabərani mənə dedi: Otur! Ya ərzaq gələr, ya da ölüm…
Mən və Əbuş Şeyx (İbnu Heyyan) qalxdıq (namaz qıldıq). Daha sonra qapıya bir Ələvi gəldi (Əli – kərrəmAllahu vəchəhu – tərəfdarı) və biz qapını açdıq. Onun yanında iki yeniyetmə, onların əlində isə içində bir çox şeylər olan iki böyük səbət vardı.
Ələvi dedi: Məndən Nəbiyə - sallallahu aleyhi və səlləm – şikayət etmisiniz? Onu yuxuda gördüm və mənə sizə bir şey gətirməyimi əmr etdi.”

Qaynaq: Şəmsuddin Əz Zəhəbi: Siyəru Aləmin Nubəla: 16/400-401

Eyni hadisəni İmam Zəhəbi həmçinin “Təzkirətul Huffaz” isimli kitabında da zikr etmişdir. Həmçinin bu hadisəni İbnul Cəvzi “Əl Vəfa bi Təarifi Fədailil Mustafa” adlı kitabında zikr etmişd

Mövzuyla əlaqəli Məzhəbin imamı olan Əbu Hənifənin görüşü daha öncə təqdim edilmişdi. Digər imamların görüşünə nəzər salaq.

Hənəfi alimlərindən Zeynuddin Əl Kirmani (v. 597 h/1201 m) bu haqda deyir:


جِئناك للاسْتشفاعِ إلى ربِّكَ , فأنتَ الشافعُ المشفَّعُ , الموعودُ بالشفاعةِ الكبرى , والمقامِ المحمودِ , وقد قال تعلى فيما أنزلَ عليك :
{ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِيماً } , وقد جِئناك يا حبيبَ اللهِ ظالمينَ لأنفسِنا , مُستغفرينَ لذُنوبِنا , وأنتَ نبيُّنا , فاشفعْ لنا إلى ربِّنا وربِّك , واسأَلْه أنْ يُمِيتَنا على سنَّتِك , وأنْ يحشُرَنا في زُمْرَتِك ، وأنْ يُوْرِدَنا حَوْضَك ، وأنْ يُسقِيَنا كَأْسَك غيرَ خَزَايا ولا نُدامى .
يا رسولَ الله الشفاعة الشفاعة الشفاعة - يقوله ثَلاثَ مَرَّاتٍ - , فقد سمَّاك اللهُ بالرؤوفِ والرحيمِ فاشفعْ لمن أتاكَ ظالمًا لنفسِه , مُعْترِفًا بذنْبِه , تائبا إلى ربِّه . . .
فإنْ كانَ قد أوْصاك أحدٌ مِن المسلمينَ بتبْليغِ السلامِ إلى النبيِّ - صلى الله عليه وسلم - تقول : السلامُ عليكَ يا رسولَ الله مِن فلانِ بنِ فلانٍ , يستشفِعُ بك إلى ربِّك بالرحمةِ والمغفرةِ فاشفعْ له ولجميعِ المؤمنينَ , فأنتَ الشافعُ المشفَّعُ , الرؤوفُ والرحيمُ

"(Allah Rəsulunun qəbrini ziyarət edən belə deməlidir) Sənin yanına Rəbbindən şəfaət diləyəsən deyə gəldik. Çünki sən Şəfaət istəyən və şəfaəti qəbul edilənsən, sənə "böyük şəfaət" və "öyülən məqam" vəd edilib.
Uca Allah sənə endirdiyi (Quranda) buyurur:
"Əgər onlar nəfslərinə zülm etdikləri zaman, sənin yanına gəlib Allahdan bağışlanma diləsəydilər və rəsul da onlar üçün bağışlanma diləsəydi, Allahı tövbələri qəbul edən, mərhəmətli olaraq görərdilər."(Ən-Nisa: 4/64)
Ey Allahın həbibi! Bizdə sənin yanına nəfslərimizə zülm edənlər, günahlarımız üçün bağışlanma diləyənlər olaraq gəldik. Sənsə bizim Nəbimizsən! Elə isə bizim üçün Rəbbindən şəfaət dilə! Ondan bizi sənin sünnətin üzrə vəfat etdirib, sənin zümrəndə həşr etməsini, hovuzuna yetişdirməsini, utanc və peşmanlıq olmadan kasanla içirməsini istə.
Ey Allahın Rəsulu! Şəfaət, Şəfaət, Şəfaət! – bunu üç dəfə deməlidir . Uca Allah səni rauf və rəhim olaraq isimləndirib! (Ət Tövbə: 9/128 ayəsində)
Elə isə sənin yanına nəfsinə zülm etmiş, günahını etiraf etmiş, Rəbbinə tövbə etmiş olaraq gələn kimsə üçün şəfaət dilə! ...
Əgər Müsəlmanlardan biri səndən Nəbiyə - sallallahu aleyhi və səlləm – salam çatdırmanı istəyibsə o zaman belə deyərsən:
Filan oğlu filandan sənə salam var ey Allahın Rəsulu, səndən Rəbbin yanında rəhmət və bağışlanma üçün şəfaət etməni istəyir, ona və bütün Müsəlmanlara şəfaət et! Axı sən şəfaət Şəfaət istəyən və şəfaəti qəbul edilən, rəuf və rəhimsən!"

Qaynaq: Zeynuddin Əl Kirmani: Əl Məsəlik fil Mənəsik: 1073
Beyrut: Darul Bəşairil İsləmiyyə: 1424/2003

Hənəfi Fuqahasından Abdullah bin Mahmud Əl Məvsili (599–683 h/1203–1284 m) "Əl Muxtar lil Fətva" kitabı üzərinə yazdığı "Əl İxtiyar li Təlilil Muxtar" isimli əsərində, Allah Rəsulunun - sallallahu aleyhi və səlləm - qəbrini ziyarət edənin söyləməsi lazım olan sözlərdən bunları qeyd edir:



وقد قال الله تعالى: { وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِيماً }, وقد جِئناك ظالمينَ لأنفسِنا، مستغفِرين لذُنوبِنا ، فاشفَعْ لنا إلى ربِّك، واسأَله أنْ يُمِيتَنا على سنَّتِك، وأنْ يحشُرَنا في زُمْرَتِك، وأنْ يُوْرِدَنا حَوْضَك، وأنْ يُسقِيَنا كَأْسَك غيرَ خَزَايا ولا نادمينَ، الشفاعة الشافعة يا رسولَ اللهِ، يقولها ثلاثا, { رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ }، ويُبلِّغه سلامَ مَن أوْصاه فيقول : السلامُ عليكَ يا رسولَ الله مِن فلانِ ابنِ فلانٍ ، يستشْفعُ بك إلى ربِّك فاشفَعْ له ولجميعِ المسلمين


"Uca Allah buyurmuşdur: "... Əgər onlar nəfslərinə zülm etdikləri zaman, sənin yanına gəlib Allahdan bağışlanma diləsəydilər və rəsul da onlar üçün bağışlanma diləsəydi, Allahı tövbələri qəbul edən, mərhəmətli olaraq görərdilər." (Ən-Nisa: 4/64)
Sənin yanına nəfslərimizə zülm edənlər və günahlarımıza görə bağışlanma diləyənlər olaraq gəldik. Elə isə bizim üçün Rəbbindən şəfaət istə, ondan bizi sünnətin üzrə vəfat etdirib, zümrəndə həşr etməsini, bizi sənin Hovuzuna yetişdirməsini və sənin qədəhindən (Hovuzundan) utanc və peşmanlıq olmadan içirməsini dilə. Şəfaət, Şəfaət! Ey Allahın Rəsulu!" Bunu üç dəfə təkrar edər.
"... Rəbbimiz! Bizi və iman etməkdə bizdən öncə gələn qardaşlarımızı bağışla..." (Əl-Haşr: 59/10)
Ona salam göndərənin salamını çatdıraraq deyər: Filan oğlu filandan sənə salam var Ya Rasulallah!
Səndən Rəbbin qatında şəfaət etməni istəyir. Onun üçün və bütün müsəlmanlar üçün şəfaət istə."

Qaynaq: Abdullah bin Mahmud Əl Məvsili: Əl İxtiyar li Talilil Muxtar: 1/176
Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə

Hanəfi alimlərindən Kəməluddin İbn Huməm Əs Sivasi (790-861 h/1388-1457 m) "Fəthul Qadir" əsərində Nəbinin - sallallahu aleyhi və səlləm - qəbrini ziyarət edənin etməsi lazım olan əməllər haqda belə demişdir:


ويسألُ اللهَ تعالى حاجتَه متوسِّلا إلى اللِه بِحَضْرة نبيِّه عليه الصلاة والسلام .
وأعظمُ المسائل وأهمُّها سؤالُ حُسْنِ الخاتِمةِ والرِّضْوانِ والمغْفِرةِ ، ثم يسألُ النبيَّ صلى الله عليه وسلم الشفاعةَ فيقول: يا رسولَ الله أسألك الشفاعةَ ، يا رسولَ الله أسألك الشفاعةَ وأتوسّلُ بك إلى اللهِ في أنْ أمُوتَ مُسلمًا على مِلّتِك وسنَّتِك


"Nəbisinin – aleyhissalatu vəssəlam – hüzurunda olmasıyla təvəssül edərək Uca Allahdan ehtiyacını tələb edər.
Məsələlərin ən böyüyü və ən əhəmmiyyətlisi isə xeyirli sonluq, Allahın rızasının və bağışlanmanın istənməsidir.
Sonra isə, Nəbidən – sallallahu aleyhi və səlləm – şəfaət istəyər və deyər:
"Ey Allahın Rəsulu! Səndən şəfaət istəyirəm. Ey Allahın Rəsulu! Səndən şəfaət istəyirəm. Sənin dinin və sünnətin üzrə Müsəlman olaraq ölməm üçün səninlə Allaha təvəssül edirəm."

Qaynaq: Kəməluddin İbn Huməm: Fəthul Qadir lil Acizil Faqir: 3/169
Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1424/2003

Hənəfi alimlərindən Rahmətullah Əs Sindi (v. 993/1585 m) "Lubəbul Mənasik və Ubəbul Məsəlik" adlı kitabında Şərəfli qəbri ziyarət edən kimsənin şəfaət istəyəcəyini deyir, kitabı şərh edən digər bir Hənəfi fəqihi Mulla Əli Əl Qari (v. 1014 h/1606 m) bunu təsdiqləyərək izah edir:



قال السِّنْدي : ثم يطلُب الشفاعةَ , فيقول : يا رسولَ اللهِ أسألُك الشفاعةَ ثلاثًا .

شرحُ مُلا عليِّ القاري : ( ثم يطلُب الشفاعةَ ) أي : في الدنْيا بالتوفيقِ وفي الآخرةِ بغُفرانِ المعْصيةِ

قال السِّنْدي : وحسنٌ أن يقولَ : اللهمَّ إنك قلتَ وأنتَ أصدقُ القائلين :
{ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِيماً } جِئناك ظالمينَ لأنفسِنا , مُستغفرينَ مِن ذُنوبِنا فاشفَعْ لنا

شرحُ مُلا عليِّ القاري : ( وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ ) أي : بالشفاعةِ لردِّهم إلى الطاعةِ .
( ظالمينَ لأنفسِنا , مُستغفرينَ مِن ذُنوبِنا ) أي : ومُستشفعينَ بك إلى ربِّنا .
( فاشفَعْ لنا ) أي : إلى ربِّك


"Əs Sindi: " ... (qəbri ziyarət edən kimsə) daha sonra şəfaət istəyər və belə deyər: Ey Allahın Rəsulu səndən şəfaət istəyirəm, bu üç dəfə təkrar edər."

Mulla Əli Əl Qarinin şərhi: "... "... daha sonra şəfaət istəyər ..." yəni, dünyada təvfiq, axirətdə günahların bağışlanması üçün (şəfaət istəyər)."

Əs Sindi: " ... (qəbri ziyarət edən kimsənin) belə deməsi yaxşıdır/gözəldir: Ya Allah! Sən buyurdun – sən buyuranların ən doğru sözlüsüsən - :
"Əgər onlar nəfslərinə zülm etdikləri zaman, sənin yanına gəlib Allahdan bağışlanma diləsəydilər və rəsul da onlar üçün bağışlanma diləsəydi, Allahı tövbələri qəbul edən, mərhəmətli olaraq görərdilər." (Ən-Nisa: 4/64)
Bizdə sənin (Peyğəmbərin) yanına nəfslərimizə zülm edənlər, günahlarımız üçün bağışlanma diləyənlər olaraq gəldik. Elə isə bizim üçün şəfaət dilə!"

Mulla Əli Əl Qarinin şərhi: " ... və rəsul da onlar üçün bağışlanma diləsəydi... " yəni onların itaətə dönmələri üçün şəfaət etsəydi.
" ... nəfslərimizə zülm edənlər, günahlarımız üçün bağışlanma diləyənlər olaraq ..." yəni eyni zamanda Rəbbimizdən şəfaət diləməni istəyərək gəldik.
" ... Elə isə bizim üçün şəfaət dilə! ..." yəni Rəbbindən dilə."

Qaynaq: Mulla Əli Əl Qari: Əl Məsləkul Mutəqassit fi Mənsəkil Mutəvassit alə Lubəbil Mənəsik: 289-291
Misir: Əl Mətbəatul Kubra:1288

Hənəfi fəqihlərindən Əbul İxlas Əş Şurunbulali (994-1069 h/ 1585-1659 m) Nəbinin - sallallahu aleyhi və səlləm - qəbrini ziyarət edənin deyəcəyi sözləri zikr edir:



وقد قال الله تعالى: { وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِيماً }, وقد جِئناك ظالمين لأنفسنا, مستغفرين لذنوبنا, فاشفَعْ لنا إلى ربك, واسأله أن يُمِيتَنا على سنّتِك, وأن يَحشُرَنا في زُمْرتِك, وأن يُوْرِدَنا حَوْضَك, وأن يُسقِيَنا بكأسِك غيرَ خَزَايَا ولا نَدامى, الشفاعة الشفاعة الشفاعة يا رسولَ الله - يقولها ثلاثا - { رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْأِيمَانِ وَلا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلّاً لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّكَ رَؤُوفٌ رَحِيمٌ }, وتُبلِّغه سلامَ من أوْصاك به فتقول : السلام عليك يا رسولَ الله مِن فلانِ بنِ فلانٍ, يتشفَّع بك إلى ربك فاشفَعْ له وللمسلمين


"Uca Allah belə buyurmuşdur: "Əgər onlar nəfslərinə zülm etdikləri zaman, sənin yanına gəlib Allahdan bağışlanma diləsəydilər və rəsul da onlar üçün bağışlanma diləsəydi, Allahı tövbələri qəbul edən, mərhəmətli olaraq görərdilər."(Ən-Nisa: 4/64)
Sənin yanına nəfslərimizə zülm edərək, günahlarımızdan istiğfar edərək gəlmişik. Bizim üçün Rəbbinə şəfaət elə! Ondan, bizi sənin sünnətin üzrə vəfat etdirib, sənin zümrəndə həşr etməsini, hovuzuna yetişdirməsini, utanc və peşmanlıq olmadan kasanla içirməsini istə.
Şəfaət, Şəfaət, Şəfaət! Ey Ağamız! Ey Allahın Rəsulu!" Bunu üç dəfə deyər.
"... Rəbbimiz! Bizi ve iman etməkdə bizdən öncə gələn qardaşlarımızı bağışla. Qəlblərimizdə iman edənlərə qarşı bir kin buraxma. Rəbbimiz! Sən Rauf və Rəhimsən." (Əl-Haşr: 59/10)
Sonra səninlə salam göndərənin salamını çatdıraraq deyərsən: Filan oğlu filandan sənə salam var ey Allahın Rəsulu, səndən Rəbbin yanında şəfaət etməni istəyir, ona və Müsəlmanlara şəfaət et."

Qaynaq: Əbul İxlas Əş Şurunbulali: Məraqil Fəlah bi İmdadil Fəttah: 1/273
Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə:1424/2004

Hənəfi imamlarından bir digəri Şeyxi Zadə Abdur Rahman bin Muhamməd bin Suleyman (v. 1078 h/ 1667 m) "Məcmaul Ənhur fi Şərhi Multəqal Əbhur" adlı kitabında deyir:


ثم يسألُ اللهَ تعالى حاجتَه ، وأعظمُ الحاجاتِ سؤالُ حُسْنِ الخاتِمة وطلبُ المغفرةِ, ويقول: السلام عليك يا رسولَ الله, أسألكَ الشفاعةَ الكبرى, وأتوسَّل بك إلى اللهِ تعالى في أن أمُوتَ مُسلمًا على ملَّتِك وسنَّتِك وأن أُحشِرَ في زمرةِ عبادِ اللهِ الصالحينَ


"Sonra Uca Allahdan ehtiyacını diləyər. Ən böyük ehtiyac xeyirli sonluq və bağışlanma tələbidir.
Deyər: Əssələmu Aleykə ey Allahın Rəsulu! Səndən “böyük şəfaəti” istəyirəm, sənin dinin və sünnətin üzrə ölmək və Allahın saleh qulları zümrəsində həşr edilməm üçün səninlə Allaha təvəssül edirəm."

Qaynaq: Şeyxi Zadə Abdur Rahman: Məcməul Ənhur fi Şərhi Multaqal Əbhur: 1/464
Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1419/1998

On ikinci əsr Hindistan alimlərindən Şeyx Nizamuddin Əl Bəlxinin başçılığında iyirmi üç nəfərlik bir fəqih heyəti tərəfindən hazırlanmış məşhur "Əl Fətaval Hindiyyə"də Nəbinin - sallallahu aleyhi və səlləm - qəbrini ziyarət edən kimsənin belə deməsi tövsiyə edilir:


ويُبلِّغه فيقول : السلام عليك يا رسولَ الله مِن فلانِ بنِ فلانٍ, يستشفع بك إلى ربك, فاشفَعْ له ولجميعِ المسلمين
... ثم يقِفُ عند رأسِه صلى الله عليه وسلم كالأوَّل ويقول : اللهمَّ إنك قلتَ وقولُك الحقُّ: { وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ }, وقد جِئناك سامعينَ قوْلَك طائعينَ أمركَ مستشفعين بنبيِّك


"(Ziyarətçi) göndərilmiş salamı çatdıraraq deyər: Filan oğlu filandan sənə salam (var) ey Allahın Rəsulu, səndən Rəbbin yanında şəfaət etməni istəyir, ona və bütün müsəlmanlara şəfaət et…

Sonra ilk başda olduğu kimi sallallahu aleyhi və səlləmin (qəbrinin) başının yanında durar və deyər: Ya Allah! Şübhəsiz ki sən buyurdun və sənin sözün haqdır: ''…Əgər onlar nəfslərinə zülm etdikləri zaman, sənin yanına gəlib…'' (Ən-Nisa: 4/64)
Sözünü eşidərək, əmrinə uyaraq, Nəbindən sənin yanında şəfaət etməsini diləyərək sənə gəldik…”

Qaynaq: Nizamuddin Əl Bəlxi: Əl Fətaval Hindiyyə: 1/292-293
Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə:1421/2000

Bismillah,indi yenə sual ortaya çıxır,bəs ölülər eşitmədiyi halda(təbii ki,bir iddiadır) necə onlara təvəssül edilir,baxaq görək sünnü alimləri nə deyir...

Hənbəli alimlərindən Zeynuddin İbn Rəcəb (736-795 h/1335-1393 m) Əhli Sünnət alimlərin əksərisinin görüşünün ölülərin duyduğu yönündə olduğunu deyir:


وقد وافقَ عائشةَ على نفْيِ سَماعِ الموْتى كلامَ الأحياءِ طائفةٌ مِن العلماءِ , ورجَّحه القاضي أبو يَعْلى مِن أصحابِنا في كتابِ الجامعِ الكبيرِ له .
واحتجّوا بما احتجَّتْ به عائشةُ , وبأنه يجوز أن يكونَ ذلك مُعْجِزةً مُختَصّةً بالنبي صلى الله عليه و سلم دونَ غيرِه ,وهو سَماعُ الموتى كلامَه .
وفي صحيحِ البخاري قال قتادةُ : أحياهم اللهُ تعالى يعني أهلَ القَلِيبِ حتى أسمعَهم قوْلَه توْبيخًا وتصغيرًا ونَقْمةً وحَسْرةً ونَدَمًا .
وذهَب طوائفُ مِن أهلِ العلمِ - وهم الأكثرونَ - , وهو اختيارُ الطبري وغيْرِه , وكذلك ذكَره ابنُ قُتيْبة وغيرُه مِن العلماءِ , وهؤلاء يحتجُّون بحديثِ القَلِيبِ

"Alimlərdən bir qrup "ölülərin dirilərin sözlərini duymadığı" mövzusunda Aişəyə - Allah ondan razı olsun - müfaviq görüş bildiriblər (yəni ölülər duymaz deyiblər).
Bu görüşü əshabımızdan (Hənbəlilərdən) Qazi Əbu Yala özünün "Əl Camiul Kəbir" kitabında tərcih etmişdir.
Bu görüşdəki alimlər Aişənin - Allah ondan razı olsun – gətirdiyi dəlili gətiriblər. Həmçinin bunun – ölülərin onun danışığını eşitməsinin - sadəcə Nəbiyə - sallallahu aleyhi və səlləm – məxsus bir möcizə olmasının caizliyiylə istidlal ediblər.
Buxarinin səhihində Qatədə deyir: Uca Allah onları – yəni Qalib quyusuna atılanları – diriltdi ki, beləcə sözünü onlara qınaq, kiçiltmə, qisas, qəm qüssə və peşmanlıq üçün duyursun.

(Ölülərin duyacağını deyən) Elm əhlindən digər bir qrup - bunu deyənlər alimlərin əksəriyyətini təşkil edir, həmçinin bu İmam Tabərinin və digərlərinin seçdiyi, İbn Quteybə və digər alimlərin zikr etdiyi görüşdür – öz görüşlərinə dəlil olaraq "Qalib quyusuna atılanlar" haqqında hədisi hüccət olaraq irəli sürüblər..."

Qaynaq: İbn Rəcəb: Əhvalul Qubur və Əhvəlu Əhlihə ilən Nuşur: 133
Beyrut: Darul Kitabil Arabi: 1414/1994

Böyük imamlardan İbn Cərir Ət Tabəri (224–310 h/839–923 m) Allah Rəsulunun – sallallahu aleyhi və səlləm - Bədrdə öldürülüb Qalib quyusuna atdırdığı kafirlərə səslənməsi haqda hədisləri rəvayət etdikdən sonra, ümmət içində çoxsaylı alimlərin ölülərin eşidəcəyi görüşündə olduğunu zikr edir:


القول في معاني هذه الأخبار

اختلفَ السلفُ مِن علماءِ الأُمّة في معاني هذهِ الأخبارِ ، فقال جماعةٌ يكثُر عَدَدُها بتصحيحها ، وتصحيحِ القولِ بظاهرِها وعمومِها ، وقالوا : الميِّتُ بعد موتِه يسمَع كلامَ الأحياءِ ، ولذلك قال النبي صلى الله عليه وسلم لأهلِ القَلِيبِ بعدما ألْقُوا فيه ما قالَ ، قالوا : وفي قولِه لأصْحابِه ، إذ قالوا : أتُكلِّمُ أقوامًا قد ماتُوا وصارُوا أجسادًا لا أرواحَ فيها ؟ فقال : « ما أنتم بأسْمعَ لما أقولُ منهم » أوْضحُ البيانِ عن صِحّة ما قلْناه ، مِن أنَّ الموتى يسمَعون كلامَ الأحْياءِ ، واعتلّوا في ذلك بأخبارٍ رويتْ عن رسولِ الله صلى الله عليه وسلم بنحوِ الخبَرِ الذي رويْنا عن عمرَ


"Bu hədislərin mənaları haqda görüş

"Ümmətin alimlərindən sələflər bu hədislərin mənası haqda ixtilaf ediblər.
Sayca çox olan qrup bu xəbərləri səhih saymış, bunları zahirdə olduğu kimi və ümum üzrə qəbul etmiş və belə demişlər: "Ölü vəfatından sonra dirilərin danışıqlarını duyar!"Bu səbəblədir ki, Nəbi – sallalahu aleyhi və səlləm – (Bədrdəki) Qalib quyusuna atılanlara deyəcəyini dedi (Ey Qalib quyusundakılar! Allahın sizə vəd etdiyini haqq olaraq gördünüzmü?)
Səhabələr ona "Sən ölmüş və və ruhsuz cəsədlərləmi danışırsan" deyəndə Nəbinin – sallallahu aleyhi və səlləm – onlara dediyi " siz dediklərimi onlardan daha yaxşı duymursunuz!" sözündə bizim "ölülər dirilərin danışıqlarını duyarlar" məzmunlu görüşümüzün doğruluğuna açıq dəlil var.
(Bu fikirdə olan alimlər həmçinin) Ömər vasitəsilə Rəsulullahdan – sallalahu aleyhi və səlləm – rəvayət etdiyimiz hədisin bənzəri digər hədisləri də dəlil olaraq göstəriblər."

Qaynaq: İbn Cərir Ət Tabəri: Təhzibul Əsər: 2/491

Şafii alimlərindən İbn Həcər Əl Asqalani (773-852 h/1372-1449 m) cumhura görə ölülərin duyduğunu söyləyir:


قالتْ : " إِنَّمَا قَالَ النَّبِيّ صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِنَّهُمْ لَيَعْلَمُونَ الْآن مَا إِنْ كُنْت أَقُول لَهُمْ حَقّ " , وهذا مَصيرٌ مِن عائشةَ إلى ردِّ روايةِ بنِ عمرَ المذكورةِ , وقد خالفَها الجمهورُ في ذلك , وقبِلوا حديثَ بنِ عمرَ لموافقةِ منَ رواه غيرِه عليه


''(Aişə) belə demişdir: Nəbi – sallallahu aleyhi və səlləm – sadəcə "şübhəsiz ki onlar, mənim onlara dediyimin haqq olduğunu hal hazırda bilirlər" demişdir.
Bu, İbn Ömərin məzkur rəvayətinin (Bədr quyusundakı ölülərə səsləniş barədə) Aişə tərəfindən rədd edildiyinə işarədir.
Cumhur, bu mövzuda Aişəyə müxalifət edib, başqalarının da İbn Ömərin rəvayətinə müvafiq hədislər rəvayət etməsi səbəbilə İbn Ömərin hədisini qəbul etmişlər."

Qaynaq: İbn Həcər: Fəthul Bari: 4/159
Riyad: Daru Teybə: 1426/2005

Hidayət nurundan mərhum olanlar və bəsirəti toz basmışlar qeybdə olana səslənməyə və ölülərin eşitməsinə şirk kimi baxırlar.
Qeybdə olana səslənməyin və ölülərin eşitdiyini şirk olduğunu deyənlər üçün...
Burada iki şey ortaya çıxacaq:ya əhli sünnət etiqadına etiqad etmək ya da Peyğambəri şirkdə ittiham etmək.
Bu haqqda Muslimin Səhihində gələn hədisi təqdim etmək istəyirəm.Allahın Elçisinin s.a.s ismləri ilə ölülərə səslənməsi və Ömər r.a verdiyi cavabı:

يا أبا جهل بن هشام يا أمية بن خلف يا عقبة بن رابيعة يا شيبة بن رابيعة أليس قد وجدتم ما وعد ربّكم حقا؟ فإني قد وجدت ما وعدني ربّي حقا.فسمع عمر قول النبي صلي الله عليه و سلم فقال: يا رسول الله كيف يسمعوا وأني يجيبوا و قد خيّفوا؟ قال و الذي نفسي بيده ما أنتم بأسمع لما أقول منهم ،ولكنهم لا يقدرون أن يجيبوأ


"......Ey əbu Cəhl bin Hişam!Ey Umeyyə bin Xaləf!Ey Utbə bin Rabia!Ey Şeybə bin Rabia!Rəbbinizin sizə vəd etdiyini haqq olduğunu bildinizmi(gördünüzmü)?Mən Rəbbimin mənə vəd etdiyini haqq olduğunu bildim(gördüm)".
Ömər Nəbinin s.a.s sözünü eşidib belə dedi:"Leş(ölü)olduqları halda necə eşitsinlər və necə cavab versinlər?"
(Nəbi dedi)"Nəfsim əlində olan Allaha and olsun ki,siz dediklərimi onlardan daha yaxşı eşitmirsiniz,lakin cavab verməyə qadir deyildirlər".

Qaynaq:Səhihi Muslim:Cənnət və nemətlərinin və əhlinin sifətləri:2874-cü hədis

Həqiqətən də çox dəyərli məlumatlardır.Görəsən bu bir neçə cəbhəyə bölünən vahabilərdən təvəssülü inkar edənlər bu barədə nə düşünürlər?

Həqiqətən də çox dəyərli məlumatlardır.Görəsən bu bir neçə cəbhəyə bölünən vahabilərdən təvəssülü inkar edənlər bu barədə nə düşünürlər?

Qardaş, bir neçə cəbhə deyəndə ki, bunların cəbhə komandiri yəhudilərdir. Onların da əcdadları Musaya (ə.s) dedilər; - "Göstər bizə Allahı". Allahın nəbisi (ə.s) göstərə bilməzdi. Onlar də qızıldan bir buzov düzəldib ona sitayiş etdilər. Onlar üçün Musayla (ə.s) nubuvvət bitdi, Tövrətdən başqa kitab yoxdur. Paxıllıqdan dini zəif olan müsəlmanları dünya malı ilə aldadırlar. Yoxsa kütbeyın vəhabinin nəyinə gərək, müsəlmanlar təvəssül edir ya etmirlər. Məqsəd birdir: Əlaqə. Allahla əlaqənı qırsınlar, müsəlmanlar məsumları unutsunlar. Sonra da bunların tək Allahını otuzdurub kürsüdə, kül olsun müsəlmanların başına. Sonra da Çinlilər kimi hambal kimi işlətsinlər bizləri...
Hammısı yəhudilərin hiyləsidir. Vəhabilər kimdir ki? Tutuquşu.

Kənan Qardaş dəyərli infoya görə cox sağ ol. Allah əvəzini versin.

Bismillah,bəzən müxaliflərə deyəndəki insan məhdud eşitmə qabiliyyətinə malikdir,məsələn 1km uzaqlıqda danışılanı eşitmir və s.Və deyirlər:
"Uzaqdan görmək, eşitmək və bənzəri şeylər sadəcə Allaha məxsusdur... kim bunları hərhansı bir məxluqa izafə edərsə müşrik olar..."
İndi görək bu haqda da mı nəsə(dəlil) var sünnü elm əhli nəzərincə.Bunları da qeyd edim,çünki birbaşa mövzu ilə əlaqədardır!Ya Zəhra(sə)!!


Müfəssir alimlərdən Fəxruddin Ər Razi (544-606 h/1150-1210 m) "Məfatihul Ğayb" adlı təfsirində "Əl Əraf" surəsi 107-ci ayənin izahında insanların xariquladə işlər barədə görüşlərinə toxunmuş və bu barədə üç məzhəb olduğunu qeyd etmişdir:
1. Mütləq şəkildə bu kimi şeylərin mümkün olacağını qəbul edən Əhli Sünnənin görüşü.
2. Mütləq şəkildə bu kimi şeylərin mümkün olmayacağını qəbul edən filosofların görüşü.
3. Bunların ola biləcəyini qismən qəbul edən Mütəzilənin görüşü.
İmam Razi Əhli Sünnənin görüşünü açıqlarkən belə deyir:


وجوَّزوا في الأعْمى الذي يكون بالأندلس أن يُبصِرَ في ظُلْمة الليْلِ البُقْعةَ التي تكون بأقصى المشْرِقِ مع أنّ الإنسانَ الذي يكون سليمَ البَصَرِ لا يَرَى الشمْسَ الطالعةَ في ضِياءِ النهارِ, فهذا هو قولُ أصحابنا
"Onlar (Əhli Sünnə) Əndəlüsdə (İspanya) olan kor kimsənin, gecənin zülmət qaranlığında şərqin ən uzaq nöqtəsindəki bir yeri (Yaponya) görə biləcəyini caiz/mümkün saymışlar.
Bununla yanaşı görmə qabiliyyəti yerində olan insanın günorta vaxtı doğmuş günəşi görə bilməməsinin mümkünlüyünü də qəbul ediblər.
Bu əshabımızın görüşüdür."

Qaynaq: Fəxruddin Ər Razi: Məfatihul Ğayb: 14/202
Darul Fikr: 1401/1981

İmam Razi bu görüşü "Əl Fil" surəsinin təfsirində də bənzəri şəkildə ifadə etmişdir. Diləyənlər müraciət edə bilərlər.
Gördüyümüz kimi İmam Razi nəinki bu görüşün şirk olduğunu söyləmir, əksinə Əhli Sünnətin bunu mümkün saydığını zikr edir.

Сообщение отредактировал Kanan_313N: 24 сентября 2011 - 19:10

Uzaqdan eşitmək Allah Rəsulunun sahib olduğu özəlliklərdən biridir və bunu ifadə edən səhih və açıq ifadəli hədis mövcuddur:


إنِّي لأسْمَعُ أَطِيطَ السَّمَاءِ, وما تُلاَمُ أن تَئِطَّ, وما فيها مَوْضِعُ شِبْرٍ إلاَّ وَعَلَيْهِ مَلَكٌ ساجدٌ أو قائمٌ

"Şübhəsiz ki mən səmanın qıcırtılarını eşidirəm. Səma qıcırdaması səbəbilə qınanmamalıdır. Səmada bir qarış belə yer yoxdur ki onun üzərində səcdə edən və ya qiyamda olan bir mələk olmasın!"
Bu hədisi Tabərani, Əbuş Şeyx, İbn Əbi Hatim, Əbu Nueym və bir çox digər mühəddislər rəvayət ediblər. Bir çox alim də bu rəvayəti Allah Rəsulunun xüsusiyyətləri zikr edilən kitablarda qeyd ediblər.
Hədisin səhihliyini Müasirlərdən Nasiruddin Əl Əlbəni "Əs Silsilətus Sahihə" kitabında (N:852) təsdiqləmişdir.

Tabəraninin rəvayət etdiyidigər bir hədisdə isə xariquladə bir özəllik Musaya – aleyhissalam – nisbət edilmişdir:


لَمَّا كَلَّمَ اللَّهُ مُوسَى كَانَ يُبْصِرُ دَبِيبَ النَّمْلِ عَلَى الصَّفَا فِي اللَّيْلَةِ الظَّلْمَاءِ مِنْ مَسِيرَةِ عَشَرَةِ فَرَاسِخَ

"Allah Musayla danışdığı (bir rəvayətdə: "təcəlli etdiyi") zaman, o zülmət qaranlıq olan gecədə, 10 fərsəx məsafədən qayanın üzərində qarışqanın addımlarını görürdü."

Hədisdə zikr edilən fərsəx məsafə ölçüsüdür. Fərqli ölçülərə nisbət edilsədə orta hesabla bir fərsəx 6 km-dir. Deməli Musa – aleyhissəlam – təxminən 60 km məsafəni görmə qabiliyətilə nemətləndirilmişdi.
Hədisin sənədinə gəlincə silsilədə mətruk ravi mövcuddur. İbn Kəsir, təfsirində hədisin səhih olmadığını ifadə etmişdir.
Lakin, bir çox alim bu hədisi kitablarında tarix boyu zikr etmiş və bunun imkansızlığı və "şirk" olduğu haqda bir qeydə yer verməmişlər.
Örnək olaraq Qadı İyadın məşhur "Əş Şifa" əsərini göstərə bilərəm. Müəllif bu hədisi zikr edərək: Əgər Musa – aleyhissəlam – bunu bacarırdısa bizim Peyğəmbərimizin xüsusi görmə özəlliklərinə sahib olması niyə olmasın? şəklində bir istidlala yer vermişdir. Qadı İyad bu xəbərin sağlamlığına güvənməsəydi, onu dayanaq olaraq əsas alıb qiyasa baş vurması sözsüz ki, ziddiyyət olardı.
Kitabı şərh edənlərdən Mulla Əli Əl Qari və Əhməd Əl Xafaci də hədisin sənədi haqqında bəzi qeydlər etsədə, müəllifi "şirki" qəbul etməklə ittiham etməmişlər...

İndi isə İbn Teymiyyənin bu barədə görüşünə nəzər salaq. O insanların uzaqdan eşidə biləcəyini qəbul edirmi? Yoxsa bu sadəcə Uca Allaha məxsus bir özəllik sayır?

Hənbəli alimlərindən Əhməd İbn Teymiyyə (661-728 h/ 1263-1328 m) özünün "Əl İstiğasə fir Rəddi aləl Bəkri" adlı kitabında mövzumuzla bağlı deyir:


فلوْ قالَ قائلٌ: سؤالُ الغائبِ حيًا وميتًا كسؤالِ الشاهدِ, فإنَّ الأنبياءَ والأولياءَ يسمَعون خِطابَ الغائبِ البَعيدِ, ويسمَع أحدُهم خِطابَ الناسِ البَعيدينَ له.
قلنا: هذا مُحالٌ في العادةِ المعروفةِ, وإذا وقَع ذلك في بعضِ الصُّوَرِ كان مِن بابِ خَرْقِ العادةِ, والعادة قد تُخرَق بأن يسمَع الأدنى خِطابَ الأعلى, كما سمِع ساريةُ خِطابَ عُمَرَ: » يا ساريةُ الجبَلَ! يا ساريةُ الجبَلَ«
ويجوز خَرْقُ العادةِ بالعكْسِ, لكن إثبات هذا في حقِّ معيَّنٍ لا يكون إلا بحجّةٍ تدُلُّ على وُقوعِ ذلك في حقِّه


"Əgər bir kimsə desə: "Uzaqda olan diri və ya ölü birindən bir şey istəmək yanında olan birindən istəmək kimidir. Çünki, Nəbilər və Vəlilər uzaqda olanların müraciətini duyar. Onlardan hərhansı biri uzaqdakı insanların ona müraciətini duyar."

(İbn Teymiyyənin cavabı: ) Cavabən deyərik: Belə bir şey normal halda muhaldır/imkansızdır. Belə şeylər bəzi formalarda vaqe olduğu zaman, bu xarquladə (adətin pozulması/olağanüstü) babından sayılar.
Adət bəzən mərtəbəcə kiçik olanın daha böyük olanı duyması şəklində pozular. Səriyənin (bin Zuneym) Ömərin "Ya Səriyə dağa doğru! Ya Səriyə dağa doğru!" şəklindəki müraciətini eşitməsi kimi.
Adətin bunun əksinə bir formada pozulması da caizdir. (Yəni mərtəbəcə yüksək olanın daha aşağı səviyyədəkini eşitməsi)
Lakin bunun müəyyən bir şəxs barəsində sabit olması ancaq onun haqqında belə bir şeyin vaqe olmasına dəlalət edən hüccətlə mümkün olar."

Qaynaq: İbn Teymiyyə: Əl İstiğasə fir Rəddi aləl Bəkri: 1/150-151
Riyad: Darul Vətən: 1417/1997

Gördüyümüz kimi İbn Teymiyyə uzaqdan eşitmənin mümkünlüyünü qəbul edir. Lakin, bunu müəyyən kimsə haqqında söyləmək üçün dəlilə ehtiyac olduğunu bildirir.

Сообщение отредактировал Kanan_313N: 24 сентября 2011 - 19:17

Mövzumuzla əlaqəli ən məşhur hadisələrdən biri də, Ömərin hadisəsidir.
Bu hadisədə Nəhrəvənddə olan səhabələr onun səsini eşitmişdilər. Halbuki, aralarındakı məsafə min kilometrdən daha çox idi.
Bir çox İslam alimi bu hadisəni "Övliyanın Kəraməti" bablarında zikr edərək belə bir şeyin mümkünlüyünü qəbul etmişlər. Hadisə belədir:


وجّه عمرُ جيْشًا ورَأَّسَ عليهم رجلاً يُدعى ساريةَ, فبينَما عمرُ يخطُب جعَل يُنادي : « يا ساريةُ الجبَلَ! » ثلاثًا , ثم قدِم رسولُ الجيْشِ, فسأَله عمرُ , فقال : يا أميرَ المؤمنين ! هُزِمْنا , فبيْنا نحن كذلك إذ سمِعْنا صوتًا يُنادي : « يا ساريةُ الجبَلَ! » ثلاثًا , فأسْندْنا ظَهْرَنا إلى الجبَلِ , فهزَمهم اللهُ , قال : قيلَ لعمرَ : إنّك كنْتَ تَصِيحُ بذلك


"Ömər bir ordu göndərdi və onlara Səriyə (bin Zuneym) adlı bir adamı başçı təyin etdi.
Ömər xütbə verərkən üç dəfə belə dedi: "Ey Səriyə dağa doğru!".
Sonra ordunun elçisi gəldi və dedi: "Ey Möminlərin əmiri! Biz məğlub olurduq. Bu zaman üç dəfə belə deyən bir səs eşitdik: "Ey Səriyə dağa doğru!". Biz də arxamızı dağa dayadıq. Beləliklə Allah onları məğlub etdi.
(Ravi dedi) Ömərə belə deyildi: Bunu (Ey Səriyə dağa doğru sözlərini) sən demişdin."

1. Rəvayətin isnadı və bizim müzakirədə isnadın rolu.

a ) Bu hadisəni bir çox alim nəql etmişdir. Qısa olaraq rəvayətin sənədi "həsən"dir. Buna İbn Həcər "Əl İsabə fi Təmyizis Sahəbə" (4/177) adlı kitabında (وهو إسناده حسن) sözlərilə, Hafiz İbn Kəsir isə "Əl Bidayə vən Nihayə fit Tarix" (10/175) adlı kitabında (وهذا إسناد جيد حسن) sözləriylə işarə etmişdir.

b ) İsnadın rolu. Biz daha öncə də bu kimi məsələlərdə isnadın ciddi bir rolunun olmadığını qeyd etmişdik. Çünki, əgər alimlər bu hadisəni övliyanın kəramətinə dəlil olaraq nəql etmişlərsə bunun mümkünlüyünü də qəbul etmişlər. Bu isə alimlərin belə şeyləri Allaha xas xüsusiyyətlərdən saymadığına açıq dəlildir.
Bu səbələ hadisənin isnadını səyfələrcə müzakirə etməyin bir mənası yoxdur.

2. Hadisədə mövzumuzla əlaqəli nöqtələr.
Bu hadisədə bizim mövzu ilə əlaqəli iki nöqtə vardır.

a ) Uca Allah, Ömərə uzaqda olan Müsəlman qoşunların halını göstərmişdir.
Bu da, Uca Allahın izni və yardımıyla qulların kəramət olaraq uzaq məsafədəki hadisələri görə biləcəyini göstərir.

b ) Səriyə bin Zuneym və digər Müsəlmanlar Ömərin söylədiklərini, ləfzən eyni sözlərlə və söyləndiyi sayda eşitmişdilər.
Bu da, Uca Allahın izni və yardımıyla qulların kəramət olaraq uzaq məsafədəki səsləri duya biləcəklərini göstərir.

təvəssül mövzusunu 3 alt mövzu halında incələmək daha düzgün olacaqdır:

1. Allah c.c-dan nəbi, rəsul və vəsilərin a.s haqqı üçün istəmək.
2. nəbi, rəsul və vəsilərdən a.s bizim üçün Allah c.c-dan bağışlanma istəmələrini istəmək.
3. nəbi, rəsul və vəsilərdən a.s şəfa, övlad və kömək istəmək.

1-ci mövzunu inşaAllah sonra incələyərik hələlik isə 2 və 3 haqqında danışaq. çünkü ən çox irad tutulan məsələ budur.

2. nəbi, rəsul və vəsilərdən a.s bizim üçün Allah c.c-dan bağışlanma istəmələrini istəmək.

bu Şiə və Sünnü bütün müsəlmanların əməl etdikləri bir şeydir. hamısı buna əməl edir və heç biri bunun şirk olduğunu deməyib. sadəcə nəcis nasibilər istisna. nəzərə alanda ki, (materailmzə yaxın olan) nasibilik "təbliğini" ən çox avam və elmsiz şəxslərə doğru yönəldir. və ən əsas şualarından biri Qurandan dəlil istəmələridir. kənardan baxan insan isə düşünür ki, "hə deməi bu xurafata qarşıdır, sadəcə Qurana inanır" daha bu avam bilmir ki, din sadəcə Quran deyil, Quran və onun təfsiri olan sünnədir. bunun birinin inkarı isə küfürdür. görəsən sünnə olmazsa vəhhabi necə namaz qılacaq?

nə isə, keçək əsas mövzuya. biz vəhhabi "təbliğinə" cavab üçün ancaq Quran ilə kifayətlənəcəyik. Allah c.c buyurur:

قَالُوا يَا أَبَانَا اسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا إِنَّا كُنَّا خَاطِئِينَ قَالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّي ۖ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ
dedilər: "Ey atamız! (Allahdan) bizim günahlarımızın bağışlanmasını dilə. Doğrudan da, biz, günahkar olmuşuq". (Yəqub a.s) dedi: "Mən Rəbbimdən sizin üçün bağışlanma diləyəcəyəm. Həqiqətən, O, Bağışlayandır, Rəhmlidir"

Yusuf surəsi 97-98-ci ayələr

həmçinin Allah c.c Nəbi s.a.a haqqında da buyurur:

وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا
Əgər onlar özlərinə zülm etdikləri zaman sənin yanına gəlib Allahdan bağışlanma diləsəydilər və Peyğəmbər də onlar üçün bağışlanma diləsəydi, əlbəttə ki, Allahın tövbələri qəbul edən və Rəhmli olduğunu görərdilər.

Nisa surəsi 64-cü ayə

əgər bu əməl şirkdirsə elə isə ilk növbədə bunu Allah c.c qadağan etməli idi, daha Nəbi s.a.a-in yanına getməyi əmr etməzdi. həmçinin Hz. Yəqub a.s oğullarına "gedin özünüz dua edin" deməli idi.


3. nəbi, rəsul və vəsilərdən a.s şəfa, övlad və kömək istəmək.

bu mövzuda da dəlilimiz yenə Qurandandır. Allah c.c buyurur:

وَرَسُولًا إِلَىٰ بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنِّي قَدْ جِئْتُكُمْ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ ۖ أَنِّي أَخْلُقُ لَكُمْ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنْفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِ اللَّهِ ۖ وَأُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ وَأُحْيِي الْمَوْتَىٰ بِإِذْنِ اللَّهِ ۖ وَأُنَبِّئُكُمْ بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ
(Allah onu) İsrail oğullarına bir elçi edəcəkdir. (O deyəcəkdir:) "Mən sizə Rəbbinizdən (elçi olduğumu təsdiqləyən) bir əlamət gətirdim. Mən sizin üçün palçıqdan quşa bənzər bir şey düzəldib ona üfürərəm, o da Allahın izni ilə quş olar. Allahın izni ilə anadangəlmə koru, cüzam xəstəliyinə tutulanı sağaldar və ölüləri dirildərəm. Evlərinizdə yediyiniz və saxladığınız şeyləri sizə xəbər verərəm. Əgər möminsinizsə, şübhəsiz ki, bunda sizin üçün dəlil vardır."

Al-i İmran surəsi 49-cu ayə

görüldüyü kimi bu ayədə "yaratmaq", "şəfa vermək", "qeybi bilmək" Hz. İsa a.s-a isnad edilmişdir. halbuki bunlar Allah c.c-ın sifətləridir. buna bizim əqidəmizdə "Təkvini vilayət" deyilir. yəni Allah c.c seçdiyi qullarına məxluqat üzərində təsərrüf icazəsi vermişdir. Quranda buna aid başqa ayələrdə var, məsələn Hz. Süleyman a.s-ın küləklər, cinlər və s. üzərində hökmü, Hz. Süleyman a.s-ın vəzirinin bir göz qırpımında Bəlqısın taxtını saraya gətirməsi, Hz. Musa a.s-ın əsasını qayaya vurmağı ilə qayadan su fışqırmağı və s. kimi. elə isə bunlar necə şirk ola bilər? düşün ki, Tövhidə dəvət edən İsa a.s-ın yanına bir xəstə gəlir və "mənə şəfa ver" deyir. İsa a.s-da bu şəxsə Allahın izni ilə şəfa verir. indi Tövhidə dəvət edən şikrə əməl etdi? yoxsa özü müşrik oldu? yoxsa özünü ilah bildi?

məsələ bu nöqtəyə çatanda nasibi deyəcək ki, "bəs bu nəbi, rəsul və vəsilərin diri olduqları halda mümkündür. ancaq onlar öldükdən sonra şirkdir"

elə isə biz bu məsələnin 2-ci tərəfini, yəni maddi aləm baxımından ölü olan şəxsin eşidib eşitmədiyini araşdırmalıyıq. məlum məsələdir ki, müsəlmanlar ölüləri eşitdiyinə inanırlar ancaq nəcis nasibilər bu məsələdə də müsəlmanlar ilə müxalifət ediblər. ona görədə biz bu məsələdə də Qurandan dəlil gətircəyik. Allah c.c buyurur:

فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دَارِهِمْ جَاثِمِينَ فَتَوَلَّىٰ عَنْهُمْ وَقَالَ يَا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ رِسَالَةَ رَبِّي وَنَصَحْتُ لَكُمْ وَلَٰكِنْ لَا تُحِبُّونَ النَّاصِحِينَ
Onları dəhşətli bir sarsıntı yaxaladı və onlar öz evlərində üzüqoylu düşüb qaldılar. (Saleh) onlardan üz çevirib dedi: "Ey qövmüm! Mən Rəbbimin mənə vəhy etdiyi hökmünü sizə çatdırdım və sizə öyüd-nəsihət verdim. Lakin siz nəsihət verənləri sevmirsiniz"

Əraf surəsi 77-78-ci ayələr

və həmçinin Hz. Şüeyb a.s qissəsində buyurur:

الَّذِينَ كَذَّبُوا شُعَيْبًا كَأَنْ لَمْ يَغْنَوْا فِيهَا ۚ الَّذِينَ كَذَّبُوا شُعَيْبًا كَانُوا هُمُ الْخَاسِرِينَ فَتَوَلَّىٰ عَنْهُمْ وَقَالَ يَا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَنَصَحْتُ لَكُمْ ۖ فَكَيْفَ آسَىٰ عَلَىٰ قَوْمٍ كَافِرِينَ
Şueybi yalançı sayanlar, sanki orada yaşamamışdılar. Şueybi yalançı sayanların özləri ziyana uğrayanlardan oldular. (Şueyb) onlardan üz çevirib dedi: "Ey qövmüm! Mən Rəbbimin mənə vəhy etdiyi hökmlərini sizə çatdırdım və sizə öyüd-nəsihət verdim. Kafir tayfadan ötrü mən necə heyfsilənə bilərəm?"

Əraf surəsi 92-93-cü ayələr

görüldüyü kimi Tövhid uğrunda mübürizə aparan, Tövhidə dəvət edən bu 2 peyğəmbər a.s qövmlərinə əzab nazil olandan, qövmləri məhv olandan sonra "ey qövmüm" deyirlər. yəni maddi aləm baxımından ölü olan şəxsləri çağırmaq heçdə şirk deyildir və onlar bizi duyurlar. elə isə bu əməl necə şirk ola bilər?

Muhəmməd əz-Zəkəriyya sünnülərin öz kitablarından, ən böyük imamlarından təvəssül mövzusunu nəql edir. qısa olaraq: əhli sünnə bu əməlin caiz olduğuna icma etmişdir, kim buna müxalifət edərsə bu şazz görüşdür, qəbul edilməz.

Bu mövzuda İmam Muhamməd bin Əli Bin Muhamməd Əş Şəvkəni Əl Yəməni (1173-1250 h/ 1760-1834 m) bu mövzuda deyir:


وفي الحديث دليل على جواز التوسل برسول الله صلى الله عليه وسلم إلى الله عز وجل مع اعتقاد أن الفاعل هو الله سبحانه وتعالى
“Hədisdə, Rəsulullahla - sallallahu aleyhi və səlləm - Allaha - azzə və cəllə - təvəssül etmənin caiz olduğuna dəlil var. Ancaq, bununla bərabər failin Allah - subhanəhu və təala - olduğu etiqadı şərtdir!”

Qaynaq: Muhəmməd Əş Şəvkəni: Tuhfətuz Zəkirin: 180
Beyrut: 1408 - 1988

sohbet hansi hedisden gedir?

nezerinize imam Əbu hənifənin gorushunu teqdim edirem


Dua edenin "filankesin haqqi ucun" ve "peyqamberler ve nebilerin haqqi ucun" kimi sozlerle Allaha yalvarmasi mekruhdur

«ял-Ягидяту ят-Тащавиййя» шярщи, сящ. 234;«Итщафу яс-Сяадят ял-Муттягин», 2/285; «Фигщ ял-Як-
бяр» шярщи, сящ.198.

“bir kimsenin Allahdan qeyrisile Allaha dua etmesi dogru deyildir.duada"senin ersinin izzetile tutuldugu yerlerin hormetine" ve ya “yaratdiqlarindan birinin haqqi ucun”kim sozlerden istifade etmesine nifret edirem
рят едирям.”

Имам Ябу Щянифя вя Мящяммяд Ибн ял Щясян инсанын дуасында "Аллащым! Сянин яришинин иззяти хятри-
ня" дейяряк дуа етмяси щаггында нас (дялил-тярж) олмадыьы цчцн бяйянмямишдир. Ябу Йусифин фикри ися
башга бир дялиля ясасланыр ки, бу дялиля эюря Аллащын рясулу (с.а.в.) беля дуа етмишдир: "Аллащым! Мян
Сяндян яришинин иззятиндян, китабындакы сонсуз рящмятля Сяндян истяйирям". Бу щядиси Бейщягги «ят-
Дявят ял-Кябиря» адлы китабында тяхриж етмишдир. «ял-Бинайя» 9/382-дя дя верилир; «Насбур-Райе»,
4/272.
Лакин бу щядисин иснадында 3 суал вар.
1. Давуд бин Ябу Асим Ибн Мясуддан щядис ешитмямишдир.
2. Абдул Мялик бин Журейе мцдяллисдир. щядиси ирсалла рявайят едиб.
3. Ямр бин Щаржуз йаланчыдыр. Буна эюря Ибн ял-Жаузи – «ял-Бинайя» 9/382-дя билдириб ки, бу щядис
уйдурмадыр.

nezerinize imam Əbu hənifənin gorushunu teqdim edirem


Dua edenin "filankesin haqqi ucun" ve "peyqamberler ve nebilerin haqqi ucun" kimi sozlerle Allaha yalvarmasi mekruhdur

"Məkruhdu" nə deməkdi? Yəni ki, caizdi! Sonra deyirəm islamı elmlərdən heç qandığıvız qrafika yoxdu, acığıvıza gəlir!
İkincisi: ƏBu Hənifənin bu barədə dəlili nədir? Yoxsa, Əbu HƏnifənin kəsdiyi başa sorğu -sual yoxdur ?

Əlhəmdulilləh, özün qəbul edirsən ki, Əbu Hənifə bu məsələni haram bilməyib, əksinə caiz bilib!
2.Buyur , zəhmət olmasa, Əbu HƏnifənin bu barədəki dəlili göstər görək, Əbu Hənifə nəyə söykənib belə bir söz deyib?
3.Əhli-sünnənin qəbul elədiyi səhih hədislər vardır ki, əhli-sünnə vəl camaat peyğəmbərin haqqı üçün ALlahdan istəyiblər.Hətta, ALlah rəsulu (s.a.s) da başqalarının haqqı üçün Allahdan istəyib.Daha sənin əhli-sünnə vəl-camaatın əqidəsindən xəbərin yoxdursa öz problemindi.odur ki, boş ver yalandan özünə əhli-sünnə vəl-camaat deyən vahabi əqidəsini! Əhli-sünnə vəl camaatın fikrini öyrən heç olmasa!

Nəticə :
1.Əbu Hənifə "filankəsin haqqı üçün" və "nəbilərin və peyğəmbərlərin haqqı üçün" kimi sözlərlə Allaha yalvarmağı caiz bilib.
2.Amma, buna rəğmən bu işi məkruh bilib.Bəs Əbu Hənifə nəyə əsaslanıb bunu deyir? Dəlili nədir ? Çox maraqlıdır!

Сообщение отредактировал 3_Rengli_HeyaT: 03 октября 2011 - 23:55

sohbet hansi hedisden gedir?

Bismillah,bunun üçün laaap əvvəlki postlara bax,qardaşlar yazıb.Məsələn,Osmanın vaxtında olur,kor kişiyə deirlər ki,get Nəbiyə(s) təvəssül elə,qaydasını da deyirlər.Orda bu işlənir"Ya Məhəmməd(s) Allah yanında mənəəfaətçi ol",Tirmizi hədisidir,sünnü hocanın da bunu dəlil kimi vovaların gözünə soxması videosunu görmüşəm,əvvəlki postlara bax..Eyni hadisə Peyğəmbər(s) vaxtında da bir kor kişi üçün olub,elə bu birisinə deyən əshabın nümayəndəsi də ona istinad etmişdi

nezerinize imam Əbu hənifənin gorushunu teqdim edirem


Dua edenin "filankesin haqqi ucun" ve "peyqamberler ve nebilerin haqqi ucun" kimi sozlerle Allaha yalvarmasi mekruhdur

«ял-Ягидяту ят-Тащавиййя» шярщи, сящ. 234;«Итщафу яс-Сяадят ял-Муттягин», 2/285; «Фигщ ял-Як-
бяр» шярщи, сящ.198.

“bir kimsenin Allahdan qeyrisile Allaha dua etmesi dogru deyildir.duada"senin ersinin izzetile tutuldugu yerlerin hormetine" ve ya “yaratdiqlarindan birinin haqqi ucun”kim sozlerden istifade etmesine nifret edirem
рят едирям.”

Имам Ябу Щянифя вя Мящяммяд Ибн ял Щясян инсанын дуасында "Аллащым! Сянин яришинин иззяти хятри-
ня" дейяряк дуа етмяси щаггында нас (дялил-тярж) олмадыьы цчцн бяйянмямишдир. Ябу Йусифин фикри ися
башга бир дялиля ясасланыр ки, бу дялиля эюря Аллащын рясулу (с.а.в.) беля дуа етмишдир: "Аллащым! Мян
Сяндян яришинин иззятиндян, китабындакы сонсуз рящмятля Сяндян истяйирям". Бу щядиси Бейщягги «ят-
Дявят ял-Кябиря» адлы китабында тяхриж етмишдир. «ял-Бинайя» 9/382-дя дя верилир; «Насбур-Райе»,
4/272.
Лакин бу щядисин иснадында 3 суал вар.
1. Давуд бин Ябу Асим Ибн Мясуддан щядис ешитмямишдир.
2. Абдул Мялик бин Журейе мцдяллисдир. щядиси ирсалла рявайят едиб.
3. Ямр бин Щаржуз йаланчыдыр. Буна эюря Ибн ял-Жаузи – «ял-Бинайя» 9/382-дя билдириб ки, бу щядис
уйдурмадыр.

Bismillah,sənin dəlilini tam oxuyanmadım,amma onu bilirəm ki,özü öz qəzəlində nəinki haqqı üçün,hətta birbaşa şəfaətçi olmağını istəyib...

hormetli,Kenan 313,kopi etdiklerin butun hedisleri oxudum, o hedislerin her 1-i haqda 1-1 danishmaq olar. onlarin icinde zeif olanlar,sherhe ehtuyaci olanlar var.
men sene ve digerlerine sabit Quran ayesi getirirem. Ayeni diqqetle oxu!
35. Fatir 13. O, gecəni gündüzə, gündüzü də gecəyə qatır. O, günəşi və ayı ram etmişdir. Onların hər biri müəyyən olunmuş vaxtadək hərəkət edir. Bu sizin Rəbbiniz olan Allahdır. Mülk Onundur. Sizin Ondan başqa yalvardıqlarınız xurma çəyirdəyinin pərdəsinə belə sahib deyillər.14. Əgər siz onları çağırsanız, onlar sizin duanızı eşitməzlər, eşitsələr də cavab verə bilməzlər. Özləri də Qiyamət günü sizin onlara ibadət etdiyinizi danacaqlar. Heç kəs hər şeydən Xəbərdar olan Allah kimi sənə xəbər verə bilməz

indi senden sorushuram-yazdigin hedisler hamisi 1 yerde bu ayeni nesx ede biler?

hormetli,Kenan 313,kopi etdiklerin butun hedisleri oxudum, o hedislerin her 1-i haqda 1-1 danishmaq olar. onlarin icinde zeif olanlar,sherhe ehtuyaci olanlar var.
men sene ve digerlerine sabit Quran ayesi getirirem. Ayeni diqqetle oxu!
35. Fatir 13. O, gecəni gündüzə, gündüzü də gecəyə qatır. O, günəşi və ayı ram etmişdir. Onların hər biri müəyyən olunmuş vaxtadək hərəkət edir. Bu sizin Rəbbiniz olan Allahdır. Mülk Onundur. Sizin Ondan başqa yalvardıqlarınız xurma çəyirdəyinin pərdəsinə belə sahib deyillər.14. Əgər siz onları çağırsanız, onlar sizin duanızı eşitməzlər, eşitsələr də cavab verə bilməzlər. Özləri də Qiyamət günü sizin onlara ibadət etdiyinizi danacaqlar. Heç kəs hər şeydən Xəbərdar olan Allah kimi sənə xəbər verə bilməz

indi senden sorushuram-yazdigin hedisler hamisi 1 yerde bu ayeni nesx ede biler?

Əvvəlcə, "təvəssül" sözünün mənasını özünüz üçün araşdırın, sonra bizlərə Qurandan dəlil gətirərsiniz. Bir kəlmənin mənasını qavramayan nə təhər Quranı və hədisləri başa düşə bilər?

hormetli,Kenan 313,kopi etdiklerin butun hedisleri oxudum, o hedislerin her 1-i haqda 1-1 danishmaq olar. onlarin icinde zeif olanlar,sherhe ehtuyaci olanlar var.
men sene ve digerlerine sabit Quran ayesi getirirem. Ayeni diqqetle oxu!
35. Fatir 13. O, gecəni gündüzə, gündüzü də gecəyə qatır. O, günəşi və ayı ram etmişdir. Onların hər biri müəyyən olunmuş vaxtadək hərəkət edir. Bu sizin Rəbbiniz olan Allahdır. Mülk Onundur. Sizin Ondan başqa yalvardıqlarınız xurma çəyirdəyinin pərdəsinə belə sahib deyillər.14. Əgər siz onları çağırsanız, onlar sizin duanızı eşitməzlər, eşitsələr də cavab verə bilməzlər. Özləri də Qiyamət günü sizin onlara ibadət etdiyinizi danacaqlar. Heç kəs hər şeydən Xəbərdar olan Allah kimi sənə xəbər verə bilməz

indi senden sorushuram-yazdigin hedisler hamisi 1 yerde bu ayeni nesx ede biler?

Bismillah,ay MÜSƏLMAN,hədisi şərh etməkdənsə get bu ayələrin təfsirlərinə bax!!!

Sizin Ondan başqa yalvardıqlarınız xurma çəyirdəyinin pərdəsinə belə sahib deyillər.

Birincisi,biz yalvarmırıq,təvəssül edirik.İkincisi sənə sual,birinə desən ki,"yalvarıram,gəl bu işin ucundan tut",bidətçi olursan?)

Əgər siz onları çağırsanız, onlar sizin duanızı eşitməzlər, eşitsələr də cavab verə bilməzlər. Özləri də Qiyamət günü sizin onlara ibadət etdiyinizi danacaqlar. Heç kəs hər şeydən Xəbərdar olan Allah kimi sənə xəbər verə bilməz

Allaha şükür görmə qabiliyyətin var,burda DUANI kiməsə etməkdən və ona İBADƏT etməkdən söhbət gedir.Təvəssülün buna nə dəxli???Məgər Nəbiyə(s) deyirik,bizim duamızı qəbul elə,yaaa Ona(s) ibadət edirik???


Qaldı ki,nəsxə görürəm alimsən,buyur de görək hədis ayəni nəsx edə bilər,ya yox?(sualın bu mövzuya,hərçənd,dəxli yoxdur)

ABDULHAY , mezesen e bashdan ayaga. Hafizi Quran olub bir aye yazmisan hec tefsirin de bilmirsen hec tefsir bir qiraga ac besiret gozderivi oxu da bu ayede butperestler nezerde tutulur ki az butlere ibadet edin onlara yalvarin. Yoxsa bizim Peygember(s)a ve Imam(e)a ibadet edib yalvardigimizi subut edeceksen indi? Sene soz verem ki subh namazinda Allaha shukur secdesi edecem shiye olduguma gore

(14) Когда вы взываете к ним, они не слышат
вашей молитвы, а если бы даже услышали,
то не ответили бы вам. В День воскресения
они отвергнут ваше поклонение. Никто
не поведает тебе так, как Ведающий.
Вы обращаетесь с мольбой к бездушным камням и деревьям, безжизненным тел-
лам покойников и ангелам, которые озабочены только поклонением своему Госп-
поду. Они не слышат ваших молитв, а если бы даже и услышали, то все равно
не ответили бы вам. Даже если мы представим себе, что они слышат ваши слов-
ва и обращения, то ваши молитвы все равно не принесут вам пользы, потому что
ни одно творение Господа не обладает божественной властью. Более того, ангел-
лы, пророки и праведники не довольны тем, что многобожники взывают к ним.
В День воскресения они отрекутся от многобожников и воскликнут: «Пречист
Ты! Ты — наш Покровитель, а не они» (34:41).
Будь убежден в правдивости всего, что сообщил тебе Аллах. Не сомневайся в
божественном откровении, потому что никто не откроет тебе истину так, как это
делает Господь. Воистину, Он — Знающий и Ведающий. Эти аяты являются нео-
опровержимым доказательством того, что только Аллах является Истинным Бог-
гом, достойным поклонения и обожествления, и что поклонение кому-либо, кром-
ме Него, является тщетным и не принесет многобожникам никакой пользы.

(14) Когда вы взываете к ним, они не слышат
вашей молитвы, а если бы даже услышали,
то не ответили бы вам. В День воскресения
они отвергнут ваше поклонение. Никто
не поведает тебе так, как Ведающий.
Вы обращаетесь с мольбой к бездушным камням и деревьям, безжизненным тел-
лам покойников и ангелам, которые озабочены только поклонением своему Госп-
поду. Они не слышат ваших молитв, а если бы даже и услышали, то все равно
не ответили бы вам. Даже если мы представим себе, что они слышат ваши слов-
ва и обращения, то ваши молитвы все равно не принесут вам пользы, потому что
ни одно творение Господа не обладает божественной властью. Более того, ангел-
лы, пророки и праведники не довольны тем, что многобожники взывают к ним.
В День воскресения они отрекутся от многобожников и воскликнут: «Пречист
Ты! Ты — наш Покровитель, а не они» (34:41).
Будь убежден в правдивости всего, что сообщил тебе Аллах. Не сомневайся в
божественном откровении, потому что никто не откроет тебе истину так, как это
делает Господь. Воистину, Он — Знающий и Ведающий. Эти аяты являются нео-
опровержимым доказательством того, что только Аллах является Истинным Бог-
гом, достойным поклонения и обожествления, и что поклонение кому-либо, кром-
ме Него, является тщетным и не принесет многобожникам никакой пользы.

Все эта чистая правда.
Только не пойму причем здесь тема "Тавасул" и кто вообще здесь поклоняется кроме Аллаха кому-нибудь?

Qardaş, bir neçə cəbhə deyəndə ki, bunların cəbhə komandiri yəhudilərdir. Onların da əcdadları Musaya (ə.s) dedilər; - "Göstər bizə Allahı". Allahın nəbisi (ə.s) göstərə bilməzdi. Onlar də qızıldan bir buzov düzəldib ona sitayiş etdilər. Onlar üçün Musayla (ə.s) nubuvvət bitdi, Tövrətdən başqa kitab yoxdur. Paxıllıqdan dini zəif olan müsəlmanları dünya malı ilə aldadırlar. Yoxsa kütbeyın vəhabinin nəyinə gərək, müsəlmanlar təvəssül edir ya etmirlər. Məqsəd birdir: Əlaqə. Allahla əlaqənı qırsınlar, müsəlmanlar məsumları unutsunlar. Sonra da bunların tək Allahını otuzdurub kürsüdə, kül olsun müsəlmanların başına. Sonra da Çinlilər kimi hambal kimi işlətsinlər bizləri...
Hammısı yəhudilərin hiyləsidir. Vəhabilər kimdir ki? Tutuquşu.

Kənan Qardaş dəyərli infoya görə cox sağ ol. Allah əvəzini versin.

Qardaşım, çox dəqiq yazmısız bu vahabilər haqqında!
Bunların hər hansı bir hərəkətinə, əməlinə baxırsan yəhudilərdə etdikləri xidmətlər açıq-aşkar hiss olunur!
Onların arzuları gözlərində qalacey qardaşım!
Fikir vermisənmi qardaşım, xaricdə qeyri-müsəlmanlara müsəlmanlıq kimi təbliğ olunan nədi? Vahabilik!
Bunlar bütünmüsəlmanları vahabilikdəbirləşdirib belə idarə etmək istəyirlər! Vahabi olsan yəhudilərin təyin etdikləri "müsəlman rəhbərlərə qarşı çıxmazsan,niyə ? "əmr sahibləridir" Vahabi olsan, yəhudilər "yezİTləri" də prezident seçsələr qarşı çıxmazsan! Yəni,cani -dildən yəhudi siyasətini dəstəkləmiş olarsan! yezİTlər Huseynilərdən qorxurlar qardaşım! Huseyn(ə) meydanda tək qalsa da qorxuluu idi.Huseynilər az olsalar da qorxuludurlar.Ona görə hamısı vahabiləşdirmək-yəni,neytrallaşdırmaq siyasəti gedir

Сообщение отредактировал 3_Rengli_HeyaT: 07 октября 2011 - 11:08