Əvvəla mən dedim "bildiyimə görə". İkincisi də bu barədə alimlərin nəzəri fərqlidir. Hətta elə alimlər olub ki, deyiblər ki, Quran ayəsi də bir-birini ləğv edə bilməz. Onda (sən elmli qardaşsan) sənə sualım var: Belə çıxır ki, hədisin səhihlik şərtini yoxlamaq üçün Quranla tutuşdurmaq lazım deyil? Əgər hədis ayəni ləğv edirsə deməli ayəyə zidd olması təbiidir də?
Hər nə dedinsə öz işindir.Mən sənə məsləhət verdim ki get elmivi artır.
2.Mütəvvatir hədis Quran ayəsini nəsx edə bilər bunu heç bir alim inkar etməyib.Əgər edibsə buyur göstər həmin alimləri.
İbnu Teymiyyə - Quranın sünnət ilə nəsx olunacağını qəbul etmir. O, bu barədə müzakirəsində deyir:وَقَالَ : فَصْلٌ وَأَمَّا " نَسْخُ الْقُرْآنِ بِالسُّنَّةِ " فَهَذَا لَا يُجَوِّزُهُ الشَّافِعِيُّ ; وَلَا أَحْمَد فِي الْمَشْهُورِ عَنْهُ ; وَيُجَوِّزُهُ فِي الرِّوَايَةِ الْأُخْرَى . وَهُوَ قَوْلُ أَصْحَابِ أَبِي حَنِيفَةَ وَغَيْرِهِمْ وَقَدْ احْتَجُّوا عَلَى ذَلِكَ بِأَنَّ الْوَصِيَّةَ لِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ نَسَخَهَا قَوْلُهُ : { إنَّ اللَّهَ أَعْطَى كُلَّ ذِي حَقٍّ حَقَّهُ فَلَا وَصِيَّةَ لِوَارِثِ } وَهَذَا غَلَطٌ فَإِنَّ ذَلِكَ إنَّمَا نَسَخَهُ آيَةُ الْمَوَارِيثِ كَمَا اتَّفَقَ عَلَى ذَلِكَ السَّلَفُ ; فَإِنَّهُ لَمَّا قَالَ بَعْدَ ذِكْرِ الْفَرَائِضِ : { تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ } { وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَتَعَدَّ حُدُودَهُ يُدْخِلْهُ نَارًا خَالِدًا فِيهَا وَلَهُ عَذَابٌ مُهِينٌ } فَلَمَّا ذَكَرَ أَنَّ الْفَرَائِضَ الْمُقَدَّرَةَ حُدُودُهُ وَنَهَى عَنْ تَعَدِّيهَا : كَانَ فِي ذَلِكَ بَيَانُ أَنَّهُ لَا يَجُوزُ أَنْ يُزَادَ أَحَدٌ عَلَى مَا فَرَضَ اللَّهُ لَهُ وَهَذَا مَعْنَى قَوْلِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ { إنَّ اللَّهَ قَدْ أَعْطَى كُلَّ ذِي حَقٍّ حَقَّهُ فَلَا وَصِيَّةَ لِوَارِثِ } وَإِلَّا فَهَذَا الْحَدِيثُ وَحْدَهُ إنَّمَا رَوَاهُ أَبُو داود وَنَحْوُهُ مِنْ أَهْلِ السُّنَنِ لَيْسَ فِي الصَّحِيحَيْنِ وَلَوْ كَانَ مِنْ أَخْبَارِ الْآحَادِ لَمْ يَجُزْ أَنْ يَجْعَلَ مُجَرَّدَ خَبَرٍ غَيْرِ مَعْلُومٍ الصِّحَّةِ نَاسِخًا لِلْقُرْآنِ .
وَبِالْجُمْلَةِ فَلَمْ يَثْبُتْ أَنَّ شَيْئًا مِنْ الْقُرْآنِ نُسِخَ بِسُنَّةِ بِلَا قُرْآنٍ وَقَدْ ذَكَرُوا مِنْ ذَلِكَ قَوْله تَعَالَى { فَأَمْسِكُوهُنَّ فِي الْبُيُوتِ حَتَّى يَتَوَفَّاهُنَّ الْمَوْتُ أَوْ يَجْعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبِيلًا } وَقَدْ ثَبَتَ فِي صَحِيحِ مُسْلِمٍ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ قَالَ : { خُذُوا عَنِّي ; خُذُوا عَنِّي قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبِيلًا الْبِكْرُ بِالْبِكْرِ جَلْدُ مِائَةٍ وَتَغْرِيبُ عَامٍ وَالثَّيِّبُ بِالثَّيِّبِ جَلْدُ مِائَةٍ وَالرَّجْمُ } .
وَهَذِهِ الْحُجَّةُ ضَعِيفَةٌ لِوَجْهَيْنِ : أَحَدُهُمَا : أَنَّ هَذَا لَيْسَ مِنْ النَّسْخِ الْمُتَنَازَعِ فِيهِ ; فَإِنَّ اللَّهَ مَدَّ الْحُكْمَ إلَى غَايَةٍ وَالنَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بَيَّنَ تِلْكَ الْغَايَةَ لَكِنَّ الْغَايَةَ هُنَا مَجْهُولَةٌ فَصَارَ هَذَا يُقَالُ : إنَّهُ نَسْخٌ بِخِلَافِ الْغَايَةِ الْبَيِّنَةِ فِي نَفْسِ الْخِطَابِ كَقَوْلِهِ : { ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيَامَ إلَى اللَّيْلِ } فَإِنَّ هَذَا لَا يُسَمَّى نَسْخًا بِلَا رَيْبٍ .
الْوَجْهُ الثَّانِي : أَنَّ جَلْدَ الزَّانِي ثَابِتٌ بِنَصِّ الْقُرْآنِ وَكَذَلِكَ الرَّجْمُ كَانَ قَدْ أُنْزِلَ فِيهِ قُرْآنٌ يُتْلَى ثُمَّ نُسِخَ لَفْظُهُ وَبَقِيَ حُكْمُهُ وَهُوَ قَوْلُهُ : وَالشَّيْخُ وَالشَّيْخَةُ إذَا زَنَيَا فَارْجُمُوهُمَا أَلْبَتَّةَ نَكَالًا مِنْ اللَّهِ وَاَللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ وَقَدْ ثَبَتَ الرَّجْمُ بِالسُّنَّةِ الْمُتَوَاتِرَةِ وَإِجْمَاعِ الصَّحَابَةِ .
وَبِهَذَا يَحْصُلُ الْجَوَابُ عَمَّا يُدَّعَى مِنْ نَسْخِ قَوْلِهِ : { وَاللَّاتِي يَأْتِينَ الْفَاحِشَةَ مِنْ نِسَائِكُمْ } الْآيَةَ ; فَإِنَّ هَذَا إنْ قَدَرَ أَنَّهُ مَنْسُوخٌ فَقَدْ نَسَخَهُ قُرْآنٌ جَاءَ بَعْدَهُ ; ثُمَّ نُسِخَ لَفْظُهُ وَبَقِيَ حُكْمُهُ مَنْقُولًا بِالتَّوَاتُرِ وَلَيْسَ هَذَا مِنْ مَوَارِدِ النِّزَاعِ ; فَإِنَّ الشَّافِعِيَّ وَأَحْمَد وَسَائِرَ الْأَئِمَّةِ يُوجِبُونَ الْعَمَلَ بِالسُّنَّةِ الْمُتَوَاتِرَةِ الْمُحْكَمَةِ وَإِنْ تَضَمَّنَتْ نَسْخًا لِبَعْضِ آيِ الْقُرْآنِ لَكِنْ يَقُولُونَ : إنَّمَا نُسِخَ الْقُرْآنُ بِالْقُرْآنِ لَا بِمُجَرَّدِ السُّنَّةِ وَيَحْتَجُّونَ بِقَوْلِهِ تَعَالَى : { مَا نَنْسَخْ مِنْ آيَةٍ أَوْ نُنْسِهَا نَأْتِ بِخَيْرٍ مِنْهَا أَوْ مِثْلِهَا } وَيَرَوْنَ مِنْ تَمَامِ حُرْمَةِ الْقُرْآنِ أَنَّ اللَّهَ لَمْ يَنْسَخْهُ إلَّا بِقُرْآنِ .
"Dedi: "Fəsl: "Quranın Sünnət ilə nəsx olunması" məsələsinə gəldikdə isə, bunu nə əş-Şafi, nə də məşhur rəvayətə görə Əhməd qəbul etmir. Əhməddən gələn digər rəvayətə görə isə bu, mümkündür. Bu (yəni, Quranın sünnət ilə nəsx olunacağı görüşü), Əbu Hənifənin əshabının və başqalarının görüşüdür. Bunun üçün dəlil olaraq deyirlər ki, valideynlərə və yaxınlara vəsiyyəti peyğəmbərin "Həqiqətən Allah hər bir haqq sahibinə haqqını vermişdir və varis üçün vəsiyyət yoxdur" hədisi nəsx etmişdir. Bu isə xətadır, çünki bunu "məvaris ayəsi" (ən-Nisa 11) nəsx etmişdir, necəki sələf bunun üzərində ittifaq etmişdir. Həm də Allah miras hüququnu zikr etdikdən sonra dedi: "Bunlar Allahın hüdudlarıdır. Kim Allaha və Onun Elçisinə itaət edərsə, (Allah) onu (ağacları) altından çaylar axan, içində əbədi qalacaqları Cənnət bağlarına daxil edər. Bu, böyük uğurdur. Kim Allaha və Onun Elçisinə asi olub Onun hüdudlarını aşarsa, (Allah) onu içində əbədi qalacağı (Cəhənnəm) oduna vasil edər. Onun üçün alçaldıcı bir əzab vardır." (ən-Nisa, 13-14) Allah miras huququnun hədudlarını təqdir olunduğunu zikr etdikdə və bu hüdudları aşmağı qadağan etdikdə, bununla izah etmişdir ki, heç kəsə Allah ona fərz etdiyindən artığını əlavə etməsi caiz deyildir və bu, peyğəmbərimizin bu sözünün mənasıdır: "Həqiqətən Allah hər bir haqq sahibinə haqqını vermişdir və varis üçün vəsiyyət yoxdur" Bundan əlavə tək bu hədisi yalnız Əbu Davud rəvayət etmişdir və buna bənzərini "Sünən" sahibləri rəvayət ediblər və iki "əs-Səhih"də bu rəvayət qeyd olunmamışdır. Hətta əhəd xəbər olsa belə, sihhəti məlum olmayan bir xəbəri Quranı nəsx edən bir dəlil kimi qəbul etmək caiz deyildir.
Xülasə; Quranda hər hansı bir şeyin Quran olmadan, yalnız Sünnət ilə nəsx olunduğu sabit olmamışdır. Buna misal olaraq onlar Allahu Təalənin bu sözünü zikr edirlər: "...ölüm onların həyatına son qoyanadək və yaxud Allah onlar üçün bir yol açanadək evlərindən bayıra buraxmayın." Muslimin "Səhih"ində isə peyğəmbərdən - salləllahu aleyhi va səlləm - onun belə dediyi sabit olmuşdur: "Məni dinləyin! Məni dinləyin! Allah onlara bir yol açmışdır. Subay subay ilə zina edərsə, yüz şallaq vurun və bir illik sürgün edin. Evli evli ilə zina edərsə, yüz şallaq vurun və rəcm edin."
Bu dəlil iki tərəfdən zəifdir: Birinci: Bu, bir-birinə zidd olan iki hökm nisbətində nəsx deyildir; Həqiqətən Allah bunun hökmünü bir hədəfə doğru bir müddət uzatmışdır və peyğəmbər - salləllahu aleyhi va səlləm - bu hədəfi izah etmişdir. Lakin burada hədəf məçhuldur və bu, (daha sonra) dəyişmişdir və deyirlər ki, "Peyğəmbərin eyni sözündəki açıq-aydın son hökmdən fərqli olaraq burada bir nəsx vardır, Allahın bu sözü kimi: "...sonra gecəyə qədər orucunuzu tamamlayın." (əl-Bəqara, 187) Həqiqətdə isə bu, şübhəsiz ki, heç cür nəsx adlandırılmaz.
İkinci tərəf: Zina edənin şallaqlanması Quranın nassı ilə sabitdir və eləcədə rəcm barədə də Quranda ayə nazil olmuşdu və bu ayə oxunulurdu, daha sonra isə ləfzi nəsx olundu, lakin hökmü qaldı və bu, Allahın bu sözləridir: "Evli kişi ilə evli qadın zina etdikdə, hər ikisini də Allahdan xüsusi cəza olaraq rəcm edin və həqiqətən Allah Aziz və Hakimdir." Rəcm cəzası isə mütəvatir olaraq sünnətdə və səhabələrin icmasında sabit olmuşdur və bununla da Allahın "Qadınlarınızdan zina edənlərə qarşı öz aranızdan dörd şahid tutun!..." ayəsinin nəsx olunması iddiasına cavabımız tamamlanmış olur. Hətta əgər bu ayənin nəsx olunduğu qəbul edilsə belə, o zaman bu ayəni Quranda daha sonradan gələn ayə nəsx etmişdir; Daha sonra isə o ayənin ləfzi nəsx olunmuş və mütəvatir olaraq nəql olunan hökmü qalmışdır və bu, ixtilaf üçün bir səbəb deyildir. əş-Şafi, Əhməd və digər imamlar möhkəm mütəvatir sünnət ilə əməl etməyi vacib sayıblar və Quranda heç şübhəsiz ki, bəzi ayələr nəsx olunmuşdur, lakin onlar deyirlər: "Bu nəsx Quranın Quran ilə nəsxidir, tək başına sünnət ilə nəsx olunmamışdır və onlar dəlil olaraq Allahu Təalənin bu sözünü göstərirlər: " "Biz bir ayəni dəyişdirir və ya onu unutdururuqsa, ondan daha yaxşısını, və ya ona bənzərini gətiririk." (əl-Bəqara, 106) Onlar Quranın müqəddəsliyinin bir tamamı olaraq hesab edirlər ki, Allah onu yalnız Quran ilə nəsx edir."
"Məcmu əl-Fətava", 20/397-399
Dar əl-Vafə nəşrində isə: 20/218-219,
Burada anladığımız kimi İbnu Teymiyyə- Quranın sünnət ilə nəsx olunmasını qəbul etməmişdir, ona görə Quranda belə bir ayə yoxdur. Lakin Quranda nəsx olunan ayələrin Quranın digər ayələri ilə nəsx olunduğuna dair sünnətdən dəlillər mövcuddur.
Eləcədə İbn Teymiyyə bunu hənbəli məzhəbinin məşhur görüşü olaraq təsbit etmişdir. Doğrusunu Allah bilir!
